Arka planı Bamidbar 25:1–9’da anlatılan Bamidbar 31:14–18’deki Midyan savaşı, modern okuyucuda “esir katliamı” ve “kadın ganimeti” izlenimi doğurabilir. Oysa Tora’nın bu pasajının amacı, yaşananları onaylamak değil; ruhani saflığı korumak için sahte bağların kesilmesi, saf potansiyelin ise korunması gerektiğini öğreten zamanüstü bir hakikattir.

Şiddet Anlatısı Değil, Bilinç Eğitimi

Bamidbar 31’deki Midyan savaşı anlatımı şiddeti meşrulaştırmaz, aksine tarihsel bir olay üzerinden evrensel bir bilinç eğitimi dersi verir.

Ruhani Bulaşma ve Putperestlik

Bamidbar 31’deki Midyan savaşı anlatımı, yalnızca bir tarihsel savaş raporu değildir; Tora’nın bütününde tekrar eden merkezi bir ilkenin, yani putperestliğin ve onu besleyen yapıların kökten sökülmesi emrinin dramatik bir yansımasıdır. Tora, putperestliği yalnızca teolojik bir hata olarak değil, insan ruhunu çürüten ve toplumun ahlaki bağışıklığını yok eden bir ruhani salgın olarak tanımlar. Bu nedenle Devarim 7:5’te sunakların, dikili taşların ve putların yok edilmesi emredilir; Devarim 13’te ise bir şehir topluca putperestlik yaparsa şehrin tamamen ortadan kaldırılması gerektiği belirtilir. Buradaki mantık, keyfi şiddeti onaylamak değil, ruhani yozlaşmayı taşıyan unsurların kökten temizlenmesidir.

Midyan savaşı bu bağlamda anlaşılmalıdır. Bamidbar 25’te Midyanlı kadınların İsrailoğullarını Baal-Peor tapınmasına sürüklediği, bunun sonucunda da yirmi dört bin kişinin ölümüne yol açan bir felaketin yaşandığı anlatılır. Bamidbar 31:16’da Moşe bu bağlantıyı açıkça hatırlatarak bu kadınların “Bilam’ın öğüdüyle İsrail’i günaha düşürdüğünü” belirtir. Dolayısıyla Midyan’a karşı verilen savaş, sıradan bir askeri operasyon değil, halkın ruhani bütünlüğünü korumak için putperestliği ve onun taşıyıcılarını ortadan kaldırma mücadelesidir.

Klasik yorumcular da bu sert dilin anlamını böyle yorumlar. Raşi, Moşe’nin öfkesini bu kadınların halkı Tanrı’dan koparmasından kaynaklanan doğrudan bir ihanetle açıklar; Ramban, bu emri ruhsal bir salgına karşı alınmış olağanüstü bir karantina tedbiri olarak görür. Böylece metin, ne bir etnik temizlik ne de şiddetin meşrulaştırılmasıdır; aksine ruhani bütünlüğü korumak için alınmış dramatik bir önlemdir.

Kabalistik literatürde bu savaş, dışsal bir mücadele olmanın ötesinde, insan bilincindeki sapmış bağların ve putperestliğe açılan içsel kapıların sökülüp atılması süreci olarak yorumlanır. Zohar, Midyan’ı “Dinim de Dinim” diye adlandırır: Tanrı’nın birliğini örten, bilinci bölünmüş hale getiren yargı güçleri. Bu savaş, bilinci saran bu toksik bağların kesilmesi, saf kıvılcımların korunmasıdır. Ari’nin Etz Hayim’deki anlatımıyla bu süreç, kangrenli dokunun kesilip sağlıklı bedenin kurtarılması gibidir.

Bugün bu ayetler, tarihsel düzeydeki emirler olarak uygulanmaz; fakat taşıdıkları mesaj, her çağ için geçerlidir.

Sert Anlatımın Mesajı: Ölüm Cezalarıyla Aynı Mantık

Bamidbar 31’de Midyan’a karşı verilen savaşın anlatımı, literal olarak bakıldığında son derece serttir. Ancak bu sertlik, Tora’daki ölüm cezalarının mantığıyla aynıdır: amaç “öldürmek” değil, işlenen hatanın Tanrı’nın gözündeki ağırlığını ve toplum üzerindeki yıkıcı tehlikesini göstermek, okuyucuya bu olayın ahlaki ve ruhani ciddiyetini kavratmaktır. Tora, putperestliğe ve onun manevi bulaşıcılığına karşı mutlak bir hassasiyet sergiler; çünkü bu tür bir yozlaşma sadece bireyi değil, tüm toplumu Tanrı’nın birliğinden koparır ve halkın varoluş amacını tehdit eder.

Talmud ve rabbinik literatür, ölüm cezalarının pratikte neredeyse uygulanmadığını açıkça belirtir; bu cezalar, suçun ne kadar ağır olduğunu anlatan bir eğitim aracıdır. Midyan olayındaki sert emir de bu mantığı taşır: bir savaş anlatısı olmanın ötesinde, “Tanrı’dan koparan sahte bağların kesilmesi gerektiğini” dramatik bir dille öğretir.

Dolayısıyla bu ayet, şiddeti kutsayan bir ilahi onay değil, Tora’nın dramatik diliyle verilmiş bir bilinç dersi, bir manevi uyarıdır. Metnin sertliği, olayın vahametini ve ruhani hijyenin bedelini vurgular; mesaj her çağ için geçerlidir: içsel veya toplumsal düzeyde Tanrı’dan kopuşa yol açan unsurlara karşı aynı hassasiyet ve netlikle yaklaşmak gerekir.

Tora’daki Sert Anlatımların Eğitimsel İşlevi

Tora’nın birçok yerinde sert cezalar ve dramatik anlatımlar bulunur; ancak bu metinler şiddeti kutsamak için değil, ruhani ve ahlaki uyanış sağlamak için seçilmiş güçlü bir dil kullanır. Rabbinik geleneğe göre bu tür yasalar, pratikte neredeyse hiç uygulanmamıştır. Talmud, bir mahkemenin yetmiş yılda bir ölüm cezası vermesi halinde bile “kanlı” sayılacağını söyler; Rabbi Tarfon ve Rabbi Akiva, kendi oturdukları bir mahkemede kimseyi idam etmeyeceklerini açıkça belirtir. Bu yaklaşım, Tora’daki sertliğin amacının uygulamadan çok bilinçlendirme ve caydırıcılık olduğunu gösterir.

Altın Buzağı, Şabat’ı ihlal eden bir adam ile ilgili olaylar veya putperest bir şehrin tamamen yok edilmesi gibi sert sahneler, Tanrı’dan kopuşun ve ruhsal yozlaşmanın halkın bütün varoluşunu tehdit eden bir hastalık olarak görülmesini sembolize eder. Korah ve yandaşlarının yerin açılıp yutulması, Tanrı’nın seçtiği düzenin reddinin sıradan bir isyan değil, kozmik düzenin yıkımı anlamına geldiğini dramatik biçimde anlatır. Aaron’un oğulları Nadav ve Avihu’nun “yabancı ateş” nedeniyle ölmesi de tapınak hizmetinin kutsallığını ve bu kutsiyetin sınırlarının ihlal edilemeyeceğini vurgulayan bir uyarıdır.

Bu anlatıların ortak özelliği, bir cezayı uygulama niyetiyle değil, Tanrı’nın gözünde günahın ciddiyetini göstermek için yazılmış olmalarıdır. Putperestliğe yönelen bir şehrin yok edilmesi, Kenaan halklarının kökten yok edilmesi veya “serkeş oğul” yasası gibi metinler, tarih boyunca pratikte uygulanmamış, ancak toplumun ahlaki düzenini korumak için bir bilinç eğitimi aracı olarak kullanılmıştır.

Kabalistik literatürde bu yasalar, ruhun hatalarının etkilerinden arındırılması için sembolik bir uyarı niteliğindedir.

Dolayısıyla Tora’nın sert anlatımları, şiddeti yüceltmek veya uygulamayı teşvik etmek için değil, ruhun ve toplumun sağlığını tehdit eden yozlaşmanın ciddiyetini kavratmak için seçilmiştir. Bu metinler, insanın Tanrı ile bağını kaybetmesinin ne kadar yıkıcı sonuçlar doğurabileceğini göstermek için dramatik bir öğretim aracıdır. Bamidbar 31’deki Midyan savaşı anlatımı da bu geleneğin bir parçasıdır: metnin sertliği, olayın vahametini ve ruhani hijyenin bedelini göstermek için bir uyarı işlevi görür; zamanüstü mesajı ise her çağda geçerlidir.

Giriş: Şüphe ve Soru

Bamidbar kitabının otuz birinci bölümünde geçen bir pasaj, modern okuyucuların zihninde büyük sorular uyandırır. Moşe Rabbenu’nun Midyan savaşının ardından söylediği şu emir metinde yer alır: “Bütün erkek çocuklarını öldürün ve erkekle yatmış olan kadınları da öldürün. Fakat erkekle yatmamış kız çocuklarını sağ bırakın.” (Bamidbar 31:17–18) Bu ifadeye yüzeysel bakıldığında, savaş sonrası esirlerin katledilmesi ve kadınların ganimet gibi ayrılması gibi yorumlar yapılabilir. Ancak Tora’nın amacı hiçbir zaman tarihsel olayları kaydeden tarihi bir metin oluşturmak değildir; her ayet, zaman ve mekânın ötesinde hakikatleri kodlar. Bu nedenle pasajı anlamak için literal düzey, tarihsel bağlam, rabbinik yorum ve kabalistik derinlik birlikte incelenmelidir.

Literal Düzey: Metnin Söylediği

Metin görünürde şunu söyler: Bamidbar 31’de Midyanlı erkek çocukların ve cinsel ilişkiye girmiş kadınların öldürülmesi, bakire kızların ise sağ bırakılması emredilmiştir. Yüzeyden bakıldığında bu ifade, modern okuyucunun zihninde katliam ve kadın ganimeti çağrışımı yapar. Bu yüzden bu ayeti tarihsel bağlamına yerleştirmek, dönemin savaş hukukunu anlamak zorunludur.

Eski Yakın Doğu dünyasında savaş, yalnızca askerler arasında değil, tüm kavimlerin varlığı arasında verilen bir mücadeleydi. Hitit, Asur, Babil ve Mısır metinlerinde, savaş sonrası uygulamalar genellikle düşman kavimlerin köleleştirilmesi, erkeklerin topluca öldürülmesi, kadınların ise ya köle olarak alınması ya da zorla asimile edilmesi şeklindeydi.

Hititler: Hitit yasalarında esirlerin köleleştirilmesi, yerlerinden edilmesi ve hatta tanrılara kurban edilmesi normal sayılıyordu. Kadeş Savaşı sonrası Mısır ile yapılan antlaşmalarda, karşı tarafa kaçan esirlerin iade edilmesi gerektiği kayıt altına alınmıştır. Bu, esirlerin bireysel haklarının tanınmadığını, devletler arası mülk gibi görüldüklerini gösterir.

Asurlar: Asur kralları savaş yıllıklarında, ele geçirilen şehirlerde “erkekleri kılıçtan geçirdim, kadınları ve çocukları aldım” ifadelerini defalarca tekrarlar. Örneğin III. Tiglat-Pileser (MÖ 8. yüzyıl) yazıtlarında binlerce esirin katledildiği, kadın ve çocukların köleleştirilip farklı bölgelere sürüldüğü anlatılır. Bu uygulama, düşman kavmin gelecekte yeniden güçlenmesini engellemenin en kesin yolu olarak görülüyordu.

Babil: Nebukadnetsar’ın (MÖ 6. yüzyıl) Yahuda sürgünü örneğinde görüldüğü gibi, düşman kavimlerin önde gelen erkekleri öldürülüyor, geri kalan nüfus ise köleleştirilip Babil’e sürülüyordu. Babil hukukunda, özellikle erkek çocukların öldürülmesi veya köleleştirilmesi, ileride savaşçı yetişmemesi için alınan bir güvenlik tedbiriydi.

Mısır: Yeni Krallık döneminde (MÖ 16–11. yy) firavunların savaş tasvirlerinde benzer bir manzara vardır. Tapınak kabartmalarında yenilen düşmanın erkekleri kılıçtan geçirilir, kadın ve çocuklar elleri bağlı halde firavunun önüne getirilir. Merneptah Stelinde “Yisrael yok edildi, tohumu kalmadı” ifadesi, düşmanı tamamen yok etmenin o dönemin zihniyetine uygun olduğunu kanıtlar.

Grek Dünyası: Daha sonraki dönemlerde, örneğin Homeros’un İlyada’sında Troya Savaşı anlatılırken, şehir düşer düşmez erkeklerin öldürüldüğü, kadın ve çocukların köleleştirildiği tasvir edilir. Bu da Doğu Akdeniz savaş hukukunun ortak bir mantığa sahip olduğunu gösterir.

Dolayısıyla Bamidbar 31’deki emir, tekil ve benzersiz bir şiddet örneği değil, dönemin savaş pratiğiyle uyumlu bir bağlamı yansıtır. Fakat buradaki fark, Tora’nın bu uygulamayı rastgele değil, doğrudan Bamidbar 25’teki Baal-Peor vakasıyla ilişkilendirmesidir. Yani emir, düşman kavmin biyolojik varlığını yok etmekten değil, onların taşıdığı ruhani ve kültürel tehdidi ortadan kaldırmaya yöneliktir.

Kaynaklar:

The Context of Scripture (ed. W.W. Hallo, 2000), Asur ve Babil savaş yıllıkları.

K. Lawson Younger, Ancient Conquest Accounts (1990).

James B. Pritchard (ed.), Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament (ANET).

Homeros, İlyada, II–XXII. şarkılar (Troya şehir düşüş sahneleri).

Baal-Peor Olayı ve Bulaşma Tehdidi

Bamidbar 25’te anlatıldığına göre, Midyanlı ve Moavlı kadınlar İsraelli erkekleri kendi tanrılarına, özellikle Baal-Peor’a tapınmaya davet ettiler. Metin şöyle der: “İsrael halkı Şittim’de iken, halk Moav kızlarıyla zina etmeye başladı. Onlar halkı kendi tanrılarına çağırdılar; halk onların tanrılarına yedi, onların tanrılarına secde etti. Böylece İsrael Baal-Peor’a bağlandı, Tanrı’nın öfkesi İsrael’e karşı alevlendi.” (Bamidbar 25:1–3)

Bu olayın sonucunda Tora, “ve orada bir magefa oldu ve yirmi dört bin kişi öldü” diye bildirir (25:9). Buradaki “מַגֵּפָה – magefa” kelimesi, Tanah boyunca genellikle salgın, bulaşıcı hastalık veya veba anlamında kullanılır. Örneğin:

II. Samuel 24:15: “Tanrı, İsrail’in üzerine sabah tan yerinden belirlenen zamana kadar magefa gönderdi; Dan’dan Beer-Şeva’ya yetmiş bin kişi öldü.”

Şemot 9:14: Mısır’daki on beladan biri için “magefa” ifadesi kullanılır.

Bu kullanım biçimi, Bamidbar 25’teki ölümün “savaş” değil “salgın” kaynaklı olduğunu gösterir.

Antik Tapınak Ritüelleri ve Cinsel Bulaşma

Arkeolojik ve filolojik araştırmalar, Baal-Peor kültünün cinsel ritüeller üzerine kurulu bir putperestlik olduğunu göstermektedir. “Peor” kelimesi İbranice “ağız, açıklık” köküyle ilişkilendirilir; bazı yorumlara göre “vücut açıklıklarını açarak yapılan ritüel”i simgeler. Bu bağlamda Baal-Peor, cinsel serbestlik ve bedensel aşırılıklarla ilgili bir kült merkezidir.

Antik Yakın Doğu’da, özellikle Mezopotamya ve Kenaan bölgelerinde, “tapınak fuhşu” (sacred prostitution) belgelenmiştir. Herodot (Tarih, I.199) Babil’deki Mylitta tapınaklarında kadınların zorunlu cinsel ritüellere katıldığını yazar. Ugarit metinlerinde de Baal tapınaklarının cinsel birliktelik ritüelleriyle dolu olduğu görülür. Bu ritüellerde hijyen koşulları yoktu ve büyük topluluklarda cinsel yolla bulaşan hastalıkların hızla yayılması mümkündü.

Modern Akademik Görüşler

William H. Propp, Anchor Yale Bible Commentary: Exodus’ta, Baal-Peor olayındaki magefa’nın cinsel ritüeller yoluyla yayılan bir hastalık olabileceğini öne sürer.

Tikva Frymer-Kensky, Reading the Women of the Bible’da, bu kadınların rolünü “ruhani ve bedensel bulaşma” şeklinde yorumlar: hem Tanrı’ya ihanet hem de bedenin kirlenmesi.

Mark S. Smith, The Early History of God’da, antik Yakın Doğu’da cinsellik, putperest tapınak ritüeli ve salgın arasındaki bağlantıyı gösterir. Özellikle toplu ritüel cinselliğin salgınlara zemin hazırladığını vurgular.

2021’de Nature Scientific Reports’ta yayımlanan bir biyomoleküler çalışma, Bronz Çağı toplumlarında cinsel yolla bulaşan hastalıkların (ör. sifiliz-benzeri spiroket enfeksiyonları) varlığını doğrulamıştır. Bu da Tora’daki anlatının tarihsel biyomedikal temeli olabileceğini destekler.

Kabala Açısından Bulaşma

Kabalistik düşüncede fiziksel hastalık, çoğunlukla ruhsal bir kirlenmenin yeryüzü (Asiya) düzeyinde yansımasıdır. Zohar bu tür olayları “zehirli bağların” sonucu olarak yorumlar: ruh saf değilse, beden de hastalanır. Ari’nin Etz Hayim’inde bu tür bulaşmalar, klipot’un nüfuz etmesiyle açıklanır. Baal-Peor olayı, hem ruhsal hem bedensel bir “çürüme zinciri” olarak okunur:

Ruhsal düzeyde: Tanrı’ya bağlılığın bozulması, yabancı tanrılarla bağ.

Toplumsal düzeyde: İsrael toplumunun iç bütünlüğünün çökmesi.

Beden düzeyinde: Magefa yani bulaşıcı hastalık.

Sonuç

Bamidbar 25’te anlatıldığı üzere Midyanlı kadınlar, İsraelli erkekleri Baal-Peor kültüne çektiler. Bu süreçte hem ruhsal yozlaşma hem de “magefa” (salgın) ortaya çıktı ve yirmi dört bin kişi öldü. “Magefa” ifadesi Tanah’ta genellikle bulaşıcı hastalık anlamında kullanılır. Bu olay, yalnızca cinsel ayartma değil, aynı zamanda bedensel ve toplumsal bulaşma tehdidiydi.

Aşağıdaki tablo, bu olayın üç düzeyde nasıl okunabileceğini gösterir:

Dolayısıyla Bamidbar 25’teki Baal-Peor olayı, sadece “ahlaksızlık” değil, aynı zamanda salgın tehdidi barındıran bir kültürel ve ruhsal sabotajdır. Midyanlı kadınların bu olayda oynadığı rol, onları yalnızca düşman değil, toplumu çürüten bir bulaş kaynağı haline getirmiştir. Bu bağlam, Bamidbar 31’deki sert önlemleri anlamak için kritik zemini oluşturur.

Özet

Metin: Magefa kelimesi, literal olarak salgın hastalık anlatır.

Akademik: Antik Yakın Doğu’da cinsel ritüeller ve hijyen eksikliği salgınlara zemin hazırlıyordu; bu tarihsel arka plan Baal-Peor olayını açıklayabilir.

Kabala: Beden hastalığı ruhsal bulaşmanın tezahürüdür. Baal-Peor, ruhsal saflığın bozulmasıyla hem bireysel hem toplumsal bedenin çürümesidir.

Rabbinik Yorumlar: Tehdidin Doğası

Klasik Yahudi yorumcular, Bamidbar 31’deki bu ayeti hiçbir zaman basit bir “katliam” ya da “ganimet” anlatısı olarak okumamışlardır. Onlara göre olay, İsrael’in ruhani bütünlüğünü yok etme tehlikesine karşı verilen zorunlu bir yanıttır.

Raşi (Şlomo Yitzhaki, 1040–1105) ayetin bağlamına dikkat çeker. Ona göre Moşe’nin öfkesinin sebebi, Midyanlı kadınların daha önce Baal-Peor günahında İsraellileri ayartmış olmalarıdır. Raşi’nin ifadesiyle: “Onlar, kendi kadınlarını size gönderdiler ki sizi günaha düşürsünler; siz ise şimdi onları sağ bırakıyorsunuz!” (Raşi, Bamidbar 31:14). Bu yoruma göre mesele, savaş ganimeti değil, daha önce binlerce kişinin ölümüne sebep olmuş bir ruhani sabotajın kaynağının tekrar korunmasıdır.

Ramban (Nahmanides, 1194–1270) daha geniş bir bakış açısı sunar. Ona göre Midyanlı kadınların öldürülmesi, “İsrael’in bir daha aynı günaha düşmemesi için alınan zorunlu bir önlemdir.” Ramban, Baal-Peor’da yaşanan salgını hatırlatır ve kadınların sağ bırakılmasının İsrael toplumunu yeniden aynı felakete sürükleyeceğini vurgular (Ramban, Bamidbar 31). Bu nedenle, karar bir “intikam” değil, gelecekteki yıkımı engellemek için alınmış sert ama zorunlu bir tedbirdir.

Sifre Bamidbar (Midraş, Matot üzerine) bakire kızların sağ bırakılmasını özellikle açıklar: “Çünkü onlar günaha iştirak etmemişlerdir.” Yani, emir bütün kadınlara karşı değil, doğrudan Baal-Peor günahına katılanlarla sınırlıdır. Bu ayrım, metnin rastgele veya kolektif bir imha çağrısı değil, bilinçli bir ayrıştırma emri olduğunu gösterir.

Radak (David Kimhi, 1160–1235) kadınların öldürülmesini, onların artık “tehlikeli bir manevi araç” haline gelmiş olmalarıyla açıklar. Ona göre burada mesele, İsrael’in varlığını sürdürebilmesi için gerekli “manevi karantina”dır.

Abarbanel (Don Isaac Abarbanel, 1437–1508) ise bu emri daha kozmik bir perspektiften ele alır: Midyanlı kadınların hayatta kalması, yalnızca bireysel günah değil, bütün toplumun ilahi görevini boşa çıkaracak bir tehdit demektir. Ona göre Moşe’nin amacı, etnik bir temizlik değil, “Tanrı ile İsrael arasındaki ahdi korumak”tır.

Rambam (Maimonides, 1138–1204) da Hilchot Melachim u’Milchamotehem (Krallar ve Savaşları) adlı eserinde bu olayı özel bir kategoriye koyar. Rambam’a göre Bamidbar 31’deki emir, “olağan savaş hukuku” değil, Tanrı’nın özel emrine dayalı istisnai bir durumdur. Böylece emir, keyfi şiddet değil, ilahi direktif olarak konumlandırılır.

Klasik yorumcular, Bamidbar 31’deki bu emri “katliam” veya “ganimet” bağlamında değil, ruhani bir tehdide verilen zorunlu yanıt olarak görürler. Aşağıdaki tablo, önde gelen mefarşim ve midraşik kaynakların yorumlarını özetler:

Ortak Sonuç

Rabbinik yorumların tamamında görülen ortak tema şudur:

Burada “ganimet” yoktur, çünkü mesele ekonomik ya da askeri değil, ruhsaldır.

Burada “katliam” yoktur, çünkü emir indiscriminant (rastgele, ayrım gözetmeyen) değildir; doğrudan Baal-Peor günahına katılanlarla sınırlıdır.

Esas kaygı, İsrael’in misyonunu çökerten ruhani tehdidin tamamen ortadan kaldırılmasıdır.

Dolayısıyla rabbinik gelenek açısından Bamidbar 31, bir etnik imha değil, “ruhani bütünlüğün korunması için alınan karantina önlemi”dir.

Klasik yorumcular, Bamidbar 31’deki bu emri “katliam” veya “ganimet” bağlamında değil, ruhani bir tehdide verilen zorunlu yanıt olarak görürler. Aşağıdaki tablo, önde gelen mefarşim ve midraşik kaynakların yorumlarını özetler:

Tabloya Göre Ortak Noktalar

Hiçbir yorumcu olayı “etnik temizlik” veya “savaş ganimeti” olarak görmez.

Kadınların öldürülmesi, doğrudan Baal-Peor günahına katılmış olmalarına bağlanır.

Sağ bırakılan bakireler, “suça iştirak etmemiş, potansiyel olarak ıslah edilebilir” görülür.

Emir, İsrael’in ruhani misyonunu korumak için bir karantina ve önleyici tedbir olarak okunur.

Raşi’den Rambam’a kadar bütün yorumcuların aynı eksende birleşmektedir: Bamidbar 31, “ganimet” veya “katliam” değil, ruhani bütünlüğün korunmasıdır.

Kabalistik Yorum: Midyan ve İçsel Savaş

Zohar (Bamidbar III, 207b–212a) Midyan’ı sıradan bir etnik topluluk olarak değil, “Dinim de Dinim” — yani yargının yargıya çarpması, Gevurah’ın kendi içine kıvrılıp sapkınlaşması — şeklinde tanımlar. Bu, evrende sürekli çatışma, bölünme ve nefret üreten bir bilinç virüsüdür. Midyan kelimesinin kökü olan madon (“çekişme, kavga”) da bunu teyit eder: Midyan’ın özü, birliği bozmak ve ayrılığı çoğaltmaktır.

Moşe ve Hesed’in Tohumu

Özet

Zohar ve Ari’ye göre Bamidbar 31’deki savaş, dışsal bir kavme karşı değil, içsel bilinçteki bölünme ve yozlaşmış bağlara karşı verilmiş bir savaştır. Moşe Rabbenu, Hesed’in gücüyle klipot’u keser, saf nitzotzot’u (potansiyel kıvılcımları) korur. Bu süreç, hem bireysel ruhun hem de evrensel düzenin tikkun’u için zorunlu bir ruhani hijyen işlemidir.

Etik Değerlendirme: Katliam mı, Manevi Hijyen mi?

Literal düzeyde bakıldığında metin esirlerin öldürülmesini emreder ve bu, modern insan hakları anlayışıyla bağdaşmaz. Bugün, metni literal anlamda uygulamak ne mümkündür ne de ahlaken kabul edilebilirdir. Uluslararası hukuk, insan hakları ve modern etik değerler, sivillerin öldürülmesini kesin biçimde reddeder. Ancak Tora’nın mesajı katliamı meşrulaştırmak değildir. Asıl mesaj, her çağda geçerli olacak şekilde şudur:

Ruhani bütünlüğü tehdit eden unsurları ayırt etmek,

Sahte bağları kesmek,

Saf potansiyeli koruyup geleceğe taşımak.

Bu nedenle Bamidbar 31, modern okuyucu için bir “etnik temizlik çağrısı” değil, manevi temizlik ve bilinç disiplini çağrısıdır.

Tarihsel bağlamda bu, çağın savaş hukukuna uygundur; rabbinik yorumda mesele, ruhani sabotajcıların bertaraf edilmesidir; kabalistik yorumda ise katliam değil, bilinçteki sahte bağların kesilmesi anlatılır.

Zamanüstü Mesaj: Her Çağ İçin Geçerli

Bamidbar 31’deki emir, literal olarak bugün uygulanmaz; ne böyle bir savaş vardır ne de esirlerle ilgili bu tür kararlar modern dünyada meşrudur. Ancak ayet hâlâ geçerlidir, çünkü Tora’nın mesajı yalnızca tarihsel olaylarla sınırlı değildir; her çağ için, her birey için bir ruhani ders içerir.

Zamanüstü Mesaj: Her Çağ İçin Geçerli:

Bu tablo, metindeki zor ifadelerin nasıl “zamanüstü” bir boyuta taşındığını gösterir.

Sonuç: Tora’nın Gerçek Mesajı

Bamidbar 31’in mesajı kadın ganimeti almak veya esir katliamını meşrulaştırmak değildir. Metin, rabbinik düzeyde manevi korunmayı, kabalistik düzeyde ise klipot’un kesilmesi ve saf özün korunmasını öğretir. Tora’nın zamanüstü mesajı nettir: hakikati korumak için sahte bağları kes, saf yaratıcı özünü yaşat.

Kaynaklar

Bamidbar 25:1–9; 31:13–18; II. Samuel 24:15.
Rashi, Ramban, Sifre Bamidbar.
Zohar III, 207b–212a; Tikkunei Zohar 69.
Isaac Luria (Ari), Etz Hayim.
K. Lawson Younger, Ancient Conquest Accounts (1990).
William H. Propp, Anchor Yale Bible Commentary: Exodus (2006).
Tikva Frymer-Kensky, Reading the Women of the Bible (2002).
Mark S. Smith, The Early History of God (2002).
Nature Scientific Reports (2021), Bronz Çağı venereal hastalık çalışması.

Kutsal Kitabınızı bilin!

Kutsal Kitabınızı bilirseniz, kimse inancınızı ve Tanrı ile olan bağlantınızı çalamaz.