Sanhedrin 98, “Rabbi evinin cüzzamlısı”
Hristiyan misyonerlerin kendi teolojilerini Yahudiliğin eski kaynaklarında bulabileceğimizi göstermek amacıyla her türlü yola başvurmalarının bir örneği de Talmud’daki Sanhedrin 98 bölümüdür.
Bu bölümde rabbiler Maşiah’ın ismi hakkında konuşurlar, sonunda Maşiah’ın ismi hakkında chivara devei Rebbi, “Rabbi evinin cüzzamlısı” diyerek bitirirler. Misyonerler, bu bölümde önerilen isimlerin ve son olarak “Rabbi evinin cüzzamlısı” isminin isa’ya atıf yaptığını iddia ederler.
Bu iddiaya bakalım.
Çok kısaca Talmud’un ne olduğundan bahsetmemiz gerekiyor. Birçok misyoner sitesi bu konuda da yalan söylemekten çekinmez ve Talmud’un “Yahudiliğin en kutsal kitabı” olduğunu ve Tanah’ı Talmud’dan daha sonraya koyduğumuzu söylemektedir. Özetle, Talmud bir hukuk kitabıdır – sanki hukukçular yasanın ince noktalarını tartışmak için bir araya gelmiş gibidir. Talmud’da hukuki tartışmalar yani midraş-alaha ile birlikte bazıları hiciv, bazıları ahlaki – hiçbiri kelimenin düz anlamı ile anlaşılmayan hikayeler, midraş agada da bulunur.
Misyonerler, bu agadayı alırlar ve sanki bilgelerimiz Yeşaya 53’ün sadece Maşiah hakkında olduğunu söylüyormuş gibi alıntı yaparlar ve Talmud Sanhedrin 98’ya göre Maşiah’ın adının “Şilo” olduğunu söylerler. Bu misyonelere göre aynı bölümde “Rabbi evinin cüzzamlısı”den de bahsedildiğine göre, demek ki Yeşaya 53. Bölüm isa’dan bahsetmektedir (!)
Sanhedrin 98, “Rabbi evinin cüzzamlısı” bir “cüzzamlı bilgin”den bahseder. Burada “cüzzamlı” olarak tercüme edilen kelimenin gerçek anlamı “cüzzamlı” değildir ve modern insanın cüzzam olarak düşündüğü bir cilt hastalığıyla “tsaraat ” ilgilidir. “Tsaraat”ın nedeni ise manevi hastalıklardır. Tsaraat, dedikodu, cinayet, yalan yere yemin etme, yasak cinsel ilişkiler, kibir, hırsızlık, hasetlik gibi manevi hastalıklar nedeniyle oluşur (Bakınız Levililer 13 ve 14. Bölümler). Yani, misyonerler “Rabbi evinin cüzzamlısı” ifadesinin isa’yı işaret ettiğini iddia ederken, aslında isa’nın yukarıdaki manevi hastalıklara sahip olduğunu da söylemektedirler.
“Cüzzamlı bilgin” gerçekten yaşamış Yahudiler’e benzetilmiştir. Rabbi evinin cüzzamlısının bu hikayede yer almasının nedeni nedir? Bu ifade , rabbilerin “Belki de Maşiah bu adamdır. Şüphesiz o bizim acılarımızı taşıdı ve dertlerimizi taşıdı; yine de biz ona cüzzamlı, Tanrı tarafından vurulmuş ve hastalıklı gözüyle baktık” dediği bir hiciv ifadesidir.
“Margulious HaYom” 81. sayfada şöyle der:
Örneğin, Rabbi’nin (Rabbi Yehuda HaNasi, Prens Yehuda) istisnai bir öğrencisi vardı, Rabbi’nin izni olmadan “Maase Merkava”dan bir bölüm öğretti ve cüzzam hastalığına yakalandı. Bu hatası nedeniyle cüzzam hastalığına yakalanan bu öğrenciye “Rabbi evinin cüzzamlısı” denildi.
Margulious HaYom, sayfa 81
Margulious HaYom’un 81. sayfasında aktarılan anlatı, bu ifadenin daha sonra tarihî bir bağlamda, Rabbi Yehuda HaNasi’nin izinsiz şekilde gizli öğretileri açıklayan bir öğrencisi için mecazî olarak kullanıldığı özel bir örnektir. Burada “cüzzam”, doğrudan bireysel bir hata ve yetkisiz davranışın sonucu olarak anlaşılır. Ancak, Margulious HaYom’un aktardığı kişi, Talmud’daki arketipsel “Rabbi evinin cüzzamlısı” figürü değildir — bu sadece aynı tabirin farklı bir tarihte ikinci anlamda kullanımıdır.
Sanhedrin 98b’de bir rabbi, bir ismin Maşiah’ın adı olacağını söylerken, başka bir rabbi ise, “hayır, Maşiah’ın adı bu olacak” der. Bilgeler David, Daniel, Moşe, Hanina ve diğerlerinin adları hakkında konuşurlar. Cüzzamlı bilgin, bu uzun listedeki başka bir isimdir ve agadanın bir parçasıdır. Her isim bir diğerinden daha az olasıdır.
Sanhedrin 98
Bu hikayede rabbiler Mesih’in ismi hakkında konuşmaktadır. Rabbiler, Mesih’in ismi için farklı isimler önermektedir ve her bir rabbi Mesih’in ismi olarak kendi öğretmenlerinin ismini, okullarının kurucusu rabbilerinin ismini Tanah’tan ayetler vererek önermektedir.
David, Daniel, Moşe’ye ilave olarak,
[Kelime oyunlarına dikkat ediniz]
Şila Okulu, “Şilo” der.
Yannay Okulu, “Yinnon” der.
Hanina Okulu, “Hanina” der.
Başka okul, “Mehanem” der.
Sonuncusu, “Rabbi evinin cüzzamlısı” der.
Rabbi Hillel, Hezekiya’nın hükümdarlığı sırasında onu çoktan deneyimledikleri için İsrael için Maşiah olmayacağını savundu
Yani Hillel, Maşiah (Hezekiya döneminde) çoktan geldi demektedir. Rabbi Hillel’in söylediğine karşı çıkılır, çünkü Hezekiya’dan sonra yaşayan çeşitli peygamberler Maşiah hakkında gelecekle ilgili peygamberlikte bulunmuştu (Hezekiya “Maşiah ” olamazdı ve Rabbi Hillel elbette bunu kesinlikle biliyordu).
O’nun [Maşiah’ın] adı nedir? – Rabbi Şila Okulu şöyle dedi: Adı Şilo’dur, çünkü “Şilo gelene kadar” diye yazılmıştır. (Yaratılış 49:10)
Rabbi Yannay Okulu şöyle dedi: Onun adı Yinnon’dur, çünkü “Güneş durdukça adı var olacak, adı Yinnon’dur” diye yazılmıştır. (Mezmur 72:17)
Rabbi Hanina Okulu şöyle dedi: Onun adı Hanina’dır, yazılmış olduğu gibi, “Size Hanina’yı vermeyeceğim.” (Yeremya 16:13)
Başkaları şöyle der: Adı Hezekiya’nın oğlu Menahem’dir, çünkü “Menahem [‘avutucu’] ruhumu rahatlatır” diye yazılmıştır. (Ağıtlar 1:16)
Rabbiler şöyle dediler: Onun adı “Rabbi evinin cüzzamlısıdır”, yazılmış olduğu gibi, “Doğrusu bizim hastalıklarımızı, acılarımızı taşıdı; biz onu belaya uğramış, Tanrı tarafından vurulmuş ve ezilmiş saydık.” (Yeşaya 53:4)
Rabbi Nahman şöyle dedi: Eğer [Maşiah] [bugün] yaşayanlar arasındaysa, yazılmış olduğu gibi, Ve soyluları kendilerinden olacak ve yöneticileri onların arasından çıkacak.
Rav şöyle dedi: Eğer yaşayanlar arasında ise, bizim kutsal efendimiz olmalı; eğer ölülerden ise, en beğenilen adam Daniel olurdu.
Rabbi Yahuda Rabbi adına şöyle dedi: Kutsal Olan, Kutsal olsun, bizim için başka bir David’i yükseltecek. Yazımış olduğu gibi, “Ama onlar Tanrıları Rab’be ve benim yükselteceğim kralları David’e hizmet edecekler” (Yeremya 30:9) “Yükselttim” değil, “yükselteceğim” denmiştir.
Rabbi Papa, Abaye’ye şöyle dedi: Şöyle yazılmıştır, Ve kulum David sonsuza dek onların prensi [nasi] olacak. (Ezekiel 37:24)
Midraş Agada’da, rabbiler bir konuyu almakta ve ona yeni bir içgörü veya fikir sağlamak için onu başka bir açıdan anlatmaktadır. Amaç başka bir konuyu aktarmaktır ve sahte mesih isa ile hiçbir ilgisi yoktur.
Daha ayrıntılı incelemek isteyenler için:
Literal katman – Metnin kendisi ne diyor?
| Talmud’daki İfade (Rabbi Evi/Okulu) | Önerilen Maşiah İsmi | Dayandırılan Ayet | Ayet İbranice & Transliterasyon | Ayetin Türkçesi |
|---|---|---|---|---|
| בית רבי שילא (Bet Rabbi Shila) | Şilo | Bereşit 49:10 | “עַד כִּי יָבֹא שִׁילֹה” – “Ad ki yavo Shiloh” | “Şilo gelene dek asâ Yehuda’dan ayrılmayacak.” |
| בית רבי ינאי (Bet Rabbi Yannai) | Yinnon | Tehillim 72:17 | “יְהִי שְׁמוֹ לְעוֹלָם, לִפְנֵי שֶׁמֶשׁ – יִנּוֹן שְׁמוֹ” – “Yehi shemo le’olam, lifnei shemesh – Yinnon shemo” | “Adı sonsuza dek yaşayacak; güneşten önce adı Yinnon olsun.” |
| בית רבי חנינא (Bet Rabbi Ḥanina) | Hanina | Yirmiyahu 16:13 (Midraşik remez) | “וְלֹא אֶחֱנֶּם” – “Ve’lo ekhonenem” | “Artık onlara merhamet göstermeyeceğim.” (“Hanina” kelimesi “merhamet” kökünden gelir) |
| אחרים אומרים (Aherim Omrim) | Menaḥem b. Ḥizkiyahu | Ağıtlar 1:16 | “כִּי רָחַק מִמֶּנִּי מְנַחֵם מֵשִׁיב נַפְשִׁי” – “Ki rakhak mimeni menaḥem meshiv nafshi” | “Tesellicim benden uzaklaştı, canımı ferahlatan yok.” |
| ורבנן אמרי (Ve-Rabbanan Amri) | Cüzamlı Bilgin (Metzora shel Beit Rabbi) | Yeşaya 53:4 | “אָכֵן חֳלָיֵנוּ הוּא נָשָׂא, וּמַכְאֹבֵינוּ סְבָלָם…” – “Achen ḥolayenu hu nasa, u’mak’ovenu sevalam…” | “Gerçekten hastalıklarımızı o taşıdı, acılarımızı yüklendi…” |
Her ayet bir Maşiah ismine doğrudan değil, kelime kökü / çağrışım / midraşik yorum yoluyla bağlanmaktadır. Şila Okulu, “Şilo” der. Yannay Okulu, “Yinnon” der. Hanina Okulu, “Hanina” der.
Bu nedenle isimler açık biçimde literal değil, ezoterik-türevsel anlamda önerilmiştir.
“Cüzamlı bilgin” örneğinde, isim dahi verilmez – sadece figürün niteliği tarif edilir. Bu da literal değil, sembolik anlatım tarzıdır. Metin gerçekten de bir “takma ad–ezoterik yorum oyunudur. Kanıtlıyorum:
I. Metin-içi (İnternal) Kanıt: Takma ad kullanımı sistematiktir
A. Maşiah’ın adının tartışıldığı bölüm – kelime oyunu üzerine kuruludur
Metin:
“Rabbi Shila’s school says his name is Shilo, as it is written: עד כי יבא שילה / ‘until Shiloh comes’ (Bereşit 49:10)”
O’nun [Maşiah’ın] adı nedir? – Rabbi Şila Okulu şöyle dedi: Adı Şilo’dur, çünkü “Şilo gelene kadar” diye yazılmıştır. (Yaratılış 49:10)
“Others say his name is Menaḥem son of Ḥizkiyahu, as it is written: כי רחק ממני מנחם / ‘Menaḥem is far from me’ (Ağıtlar 1:16)”Başkaları şöyle der: Adı Hezekiya’nın oğlu Menahem’dir, çünkü “Menahem [‘avutucu’] ruhumu rahatlatır” diye yazılmıştır. (Ağıtlar 1:16)
Analiz:
“Şilo” doğrudan bir isim değil; Bereşit’teki bir kelimeye yapılmış yorumdur.
“Menaḥem” (Teselli eden), Ağıtlar’daki mecazî ifadenin literalize edilmesidir.
Bu yorumlar ismi doğrudan bildirmek yerine Tanah’tan bir kelime çekerek işaret etme (remez) yapar.
Kanıt 1: Talmud, isimleri açıkça değil, remez (ima) yoluyla türetir. Bu, literal değil midraşik ezoterizmdir.
II. Midraşik Teknik Kanıt: Pardes sisteminde ‘Remez’ ve ‘Deraş’ seviyesi
Talmud’un çalışma mantığı, kelime oyunları üzerine kurulu dört katmanlı anlam sistemine dayanır (PaRDeS):
| Seviye | Açıklama | Sanhedrin 98a örneği |
|---|---|---|
| Peşat | Yüzeysel, literal anlam | Yok – çünkü “Maşiah’ın adı şu…” gibi literal bilgi verilmez |
| Remez | İma, işaret | “Şiloh”, “Yinnon”, “Menaḥem” gibi isimler, sıradan isimler değildir, atıf yapılmaktadır. |
| Deraş | Yorum, benzetme | Ayetlerden kelime-isim türetme, klasik midraşik tekniktir |
| Sod | Sır, ezoterik anlam | “Cüzamlı bilgin” figürü, İsrael’in kolektif günahının sorumluluğunu taşıyan mistik bir prototiptir |
Kanıt 2: Talmud burada Peşat değil, Remez/Deraş seviyesinde konuşur – bu, ezoterik ve takma adlı söylemdir.
III.Filolojik ve Retorik Kanıt: “Cüzamlı Bilgin” figürü bir karakter değil, alegoridir
A. Yeşaya 53’ten şu ifade alınır:
“Doğrusu hastalıklarımızı o taşıdı, acılarımızı o taşıdı. Ama biz ona Tanrı tarafından eziyet verildi, vuruldu ve ezildi saydık..”
Metin, bunu bir kişiye atfetmez – Talmud bunu “bilgin” figürüne uygular:
“Metzora d’vei Rabbi” (Rav’ın evindeki cüzamlı)
“Evindeki cüzamlı” → literal bir hasta değil, bilgeliğin sürgün hâlidir.
Kanıt 3: “Cüzam” burada fiziksel hastalık değil, ruha sinmiş galut/sürgün halidir – sembolik bir yapıdır.
Sonuç:
Talmud, özellikle mesiyanik metinlerde:
Doğrudan bilgi vermez.
Ayetlerden kelime kopararak isim üretir.
Maşiah’ı kimlikten çok rol/süreç olarak tarif eder.
Sanhedrin 98, açık tarihsel kimlik değil; çoklu semboller, midraşik kelime oyunları ve ima yoluyla inşa edilen ezoterik bir metindir.
Buradaki Cüzamlı Bilgin (Metzora shel Beit Rabbi) neden “isa” olamaz?
I. LITERAL KATMAN: Talmud metninde isa’nın adı geçmez
1. Metin doğrudan “Yeşu” ya da “Yeşu haNotzri” demez
Sanhedrin 98’daki ifade: “דאמר ר׳ יהושע בן לוי: מצורע של בית רבי הוא, דכתיב: אכן חליינו הוא נשא”“R. Yehoshua b. Levi dedi ki: O, Rav’ın evindeki cüzamlıdır, çünkü şöyle yazılmıştır: ‘Gerçekten bizim hastalıklarımızı o taşıdı.’”
Bu ifade:
Ne “Yeşu” ne de “haNotzri” (Nasıralı) adını içerir.
Ne de hristiyanlıkla özdeşleştirilebilecek bir bağlam sunar.
Sonuç 1: Figür anonimdir. Metin, herhangi bir tarihî kişiyle özdeşleştirilmez. “Rabbi evinin cüzzamlısı” figürü, metnin literal düzeyinde anonimdir; Talmud, bu kişiye herhangi bir isim vermez, onu belirli bir tarihî şahsiyetle özdeşleştirmez ve yalnızca “cüzzamlılar arasında oturan, her an çağrılmaya hazır Mesih adayı” olarak tasvir eder. Ancak daha sonraki rabbinik geleneklerde ve midraşik yorumlarda, bu figür bazen gerçekten yaşamış bir Yahudi bilginiyle, örneğin halktan uzak yaşamış, acı çeken bir tsaddik tipiyle özdeşleştirilmiştir. Dolayısıyla metinde herhangi bir tarihi kişiyle özdeşleştirilmeyen bu figür daha sonra midraşik düzeyde çeşitli bireylerle eşleştirilmiştir. Dolayısıyla anonim olması ile sonradan çeşitli bireylere benzetilmesi arasında çelişki değil, katman farkı vardır: metinsel düzeyde anonim olan bu figür, tarihsel bilinç içinde bazen midraşik yollarla somut kimliklere benzetilmiştir. Örneğin; Hanan HaNehba (חנניא הנחבא) gibi toplumdan uzak duran, bilinmeyen tsaddik figürleriyle özdeşleştirilmiştir. Bu, “nistar tsaddikim” (gizli adil insanlar) öğretisinin temelini oluşturur.
Burada akla gelmesi gereken konu, tsaraat kelimesinin manevi hastalıkları ifade etmek için kullanılırken, daha sonra toplumdan uzak duran, bilinmeyen tsaddik kişiler için kullanılmasıdır. Açalım: Rabbi evinin cüzzamlısı” ifadesi, dışarıdan bakıldığında fiziksel olarak hasta ve toplumdan dışlanmış biri gibi görünür. Tora’ya göre böyle bir durum, çoğu zaman kişinin içsel bozulmalarının bir sonucu olarak değerlendirilir. Ancak Yahudi geleneğinde bu özel “Rabbi evinin cüzzamlısı” figürü, kişisel hataları nedeniyle değil, toplumun genel ahlaki ve ruhsal dengesizliklerini derinlemesine fark eden ve onları dönüştürmek için kendi yaşamını bu yükle yoğuran biri olarak anlaşılır. Bu nedenle mesihsel bir figür olarak isimlendirilir. Bu isim, Bu, başkalarının cezasını üstlenmek anlamında bir “kurban” değildir; daha çok toplumsal çöküşü sezerek onu düzeltme sorumluluğu alan bir bilinç türüdür. Hristiyan inancında merkezî yere sahip olan “birinin başkalarının günahı için ölmesi” anlayışı bu tanımın dışındadır. Çünkü Yahudilikte hiç kimse bir başkasının suçu için acı çekmez ya da onun yerine affedilemez. Ayrıca bu kişi, Tora’ya tam bağlılıkla yaşar ve Tanrı’nın yasasını yürürlükten kaldırmaz. Bu nedenle, Hristiyanlıkta ilahî veya kurban sıfatları yüklenen bir figür, Yahudi anlayışında bu rolü taşıyamaz. “Rabbi evinin cüzzamlısı” figürü, dıştan eksik gibi görünse de aslında insanlık adına sorumluluk alan, fakat kendini asla Tanrı yerine koymayan bir özeleştiri ve içsel dönüşüm örneğidir; bu haliyle, isa’nın teolojik konumuyla bağdaştırılamaz.
II. SEMBOLİK KATMAN: “Cüzam” literal değil, alegoriktir
2. Cüzam, Tanah’ta ahlaki/ruhsal bozulmanın alegorisidir
| Kaynak | Anlam |
|---|---|
| Vayikra 13–14 | Cüzam, laşon hara (kötü konuşma), dedikodu, içsel bozulma ile bağlantılıdır |
| Midraş | Metzora, dışlanmış ruhsal bir haldir – fiziksel hastalık değil, ruhsal sürgün metaforudur |
| Zohar (Metzora) | “Cüzam” = Şekinah’ın ışığından kopmuş kişi – Maşiah, bu acıyı kolektif düzeyde taşır |
Dolayısıyla:
“Cüzamlı Bilgin” (Metzora shel Beit Rabbi) = İsrael’in sürgün/galut hâlini taşıyan içsel figürdür.
Bu figür, bir topluluk-arketipidir; birey değildir.
Sonuç 2: “Cüzam” = Yahudi halkının kolektif kırılmış hali → Bu, isa’ya özgü bir nitelik değil, kozmik dramın evrensel taşıyıcısıdır.
Sanhedrin 98’de geçen “Rabbi evinin cüzzamlısı” ifadesi, dışarıdan bakıldığında fiziksel olarak hasta ve toplumdan dışlanmış biri gibi görünür. Tora’ya göre böyle bir durum, çoğu zaman kişinin içsel bozulmalarının bir sonucu olarak değerlendirilir. Ancak Yahudi geleneğinde bu özel figür, kişisel hataları nedeniyle değil, toplumun genel ahlaki ve ruhsal dengesizliklerini derinlemesine fark eden ve onları dönüştürmek için kendi yaşamını bu yükle yoğuran biri olarak anlaşılır. Bu, başkalarının cezasını üstlenmek anlamında bir “kurban” değildir; daha çok toplumsal çöküşü sezerek onu düzeltme sorumluluğu alan bir bilinç türüdür. Bu nedenle “manevi acı çeken” bir figür olarak isimlendirilir.
Hristiyan inancında merkezî yere sahip olan “birinin başkalarının günahı için ölmesi” anlayışı bu tanımın tümüyle dışındadır. Çünkü Yahudilik’te hiç kimse bir başkasının suçu için acı çekmez ya da onun yerine affedilemez. Ayrıca bu kişi, Tora’ya tam bağlılıkla yaşar ve Tanrı’nın yasasını yürürlükten kaldırmaz. Bu nedenle, hristiyanlıkta ilahî veya kurban sıfatları yüklenen bir figür, Yahudi anlayışında bu rolü taşıyamaz. “Rabbi evinin cüzzamlısı” figürü, dıştan eksik gibi görünse de aslında insanlık adına sorumluluk alan, fakat kendini asla Tanrı yerine koymayan bir özeleştiri ve içsel dönüşüm örneğidir; bu haliyle, isa’nın teolojik konumuyla bağdaştırılamaz.
III. ONTOLOJİK KATMAN: isa ile “Metzora d’vei Rabbi” farklı ontolojik düzlemlerdedir
3. Mesih arketipi, “Yeşu haNotzri”den farklı işlevsel bir yapıdır
| Özellik | Metzora Maşiah | Nasıra’lı isa |
|---|---|---|
| Zaman | Gelecek odaklı – hâlâ gelmemiştir | MS 1. yüzyılda yaşamıştır (Hristiyan iddiası) |
| Durum | “Kapıda bekleyen” – yani görünmemiş | Tarihte zaten iddiaya göre ortaya çıkmıştır |
| Fonksiyon | İsrael’in tüm acılarının ruhsal sorumluluğunu taşıyan kurtarıcı | Hristiyanlığa göre birey kurtarıcısı |
| Dönüş biçimi | Sürgün’ün bitimiyle görünür | Haç + diriliş söylemine dayanır |
| İbranice | Transliterasyon | Türkçe anlamı |
|---|---|---|
| אמר רבי יהושע בן לוי | Amar Rabbi Yehoshua ben Levi | Rabi Yehoshua ben Levi dedi ki: |
| מצורע של בית רבי הוא | Metzora shel Beit Rabbi hu | O, Rav’ın evindeki cüzamlıdır. |
| שנאמר | Shene’emar | Çünkü şöyle yazılmıştır: |
| אכן חליינו הוא נשא | Achen ḥolayenu hu nasa | Gerçekten hastalıklarımızı o taşıdı |
| ומכאובינו סבלם | U’mak’ovenu sevalam | Acılarımızı yüklendi |
| ואנחנו חשבנהו נגוע | Va’anaḥnu ḥashav’nu nagua | Biz ise onu cüzamlı sandık |
| מוכה אלוהים ומעונה | Mukeh Elohim u’me’unneh | Tanrı tarafından vurulmuş ve acı çeken biri olarak (gördük) |
Özetle;
Metinsel Düzey: Talmud Metni isa’dan Bahsetmez
Metin, Rabbi Yehoshua ben Levi’nin Mesih ile ilgili mistik bir deneyimini ve Mesih’in nerede olduğu sorusuna verilen cevabı aktarır.
“Rabbi evindeki cüzzamlı” ifadesi, herhangi bir kişiyle özdeşleştirilmez.
Ne isa’nın ismi, ne tarihi, ne de yaşamına ait bir detay içerir.
Bu ifade, gelecekte gelecek olan bir figürü tarif eder. hristiyanlar ise Mesih’in zaten gelmiş olduğunu savunurlar.
Bu durumda hristiyan iddiası içsel bir çelişki taşır:
Metin geleceğe atıfta bulunurken, onlar geçmişe uygulamaya çalışır.
Metin Gelecekteki Bir Figürü Tanımlar, Geçmişte Yaşamış Birini Değil
Rabbi Yehoshua ben Levi, Mesih ile mistik bir karşılaşma yaşadığını anlatır.
Ona sorar: “Ne zaman geleceksin?“, Mesih cevap verir: “Bugün“.
Bu cevap sonradan Tehilim 95:7 ayetine bağlanır: “Bugün O’nun sesini duyarsanız…”
Sonuç: Metin, Mesih’in henüz gelmediğini ve gelecekte geleceğini açıkça bildirir.
Oysa Hristiyanlar Mesih’in zaten gelmiş olduğunu iddia eder.
Çelişki: Bir metin, “henüz gelmedi” diyorsa, bu “gelmiş kişi”ye kanıt olamaz.
isa Asla Cüzzamlı Değildi
Metinde açıkça “חִיוָּרָא” = cüzzamlı (lepralı) kelimesi geçer.
isa’nın hiçbir hristiyan kaynağında cüzzamlı olduğu iddia edilmez – aksine, cüzzamlıları iyileştirdiği anlatılır (bkz. Matta 8:2-3).
Dolayısıyla:
Talmud: Mesih = Cüzzamlı
İncil: isa ≠ Cüzzamlı, aksine cüzzamlıları iyileştiren kişi
Çelişki: Metin cüzzamlı olan bir kişiyi Mesih olarak tanımlar. isa cüzzamlı değildi.
O halde bu metin, isa’ya uymadığı için, ona kanıt olamaz.
isa, manevi hastalığa sahip değil de yukarıda anlatıldığı gibi bir tsaddik olamaz mı?
Talmud’daki bu figür, Tanrı’nın emirlerine tam sadakatle yaşayan, Yasa’ya tam bağlı, içsel olarak temiz bir insanı temsil eder. Bu kişi, toplumun manevi dağınıklığını fark eden ve bunu düzeltecek yüksek bir bilince sahip biridir. Buna karşılık, hristiyan kaynaklara göre İisa, Şabat kurallarını çiğnemiş, kurban sistemini geçersiz kılmak istemiş, Tora’nın yasalarını değiştirme yetkisini kendisinde görmüş ve “Ama Ben size diyorum ki” gibi ifadelerle kendini Tanrı yasasının yerine koymuştur. Ayrıca sünnet, temizlik kuralları, yemek yasakları gibi birçok temel emrin geçersiz kılındığı açıkça yazılıdır (Galatyalılar 5:2, Markos 7:1-15, Markos 7:18–19, Matta 5:21–22, Matta 12:1–8 vb.) Oysa Yahudi geleneğinde bir kişinin gerçekten “doğru” sayılabilmesi için bu emirlerin tamamına titizlikle uyması gerekir. Dolayısıyla, Tora’nın yasalarını ihlal eden bir kişi, Tora’ya derin sadakati simgeleyen “Rabbi evinin cüzzamlısı” figürüyle özdeşleştirilemez. Böyle bir benzetme hem yüzeydeki benzerliklere aldanmaktır hem de Tora’yı görmezden gelmektir.
“Rabbi’nin Evi” İfadesi, Fiziksel Bir Mekândır – isa Orada Hiç Yaşamadı
“בית רבי” ifadesi, Rabbi Yehuda HaNasi’nin evi anlamına gelir.
Bu, M.S. 2. yüzyılda yaşamış Tannaitik bilginin evidir ve Tiberias bölgesindedir.
isa ise:
M.S. 1. yüzyılda yaşadı,
Asla “Rabbi’nin evinde” yaşamadı,
Rabbi Yehuda HaNasi ile hiçbir tarihsel ilişkisi yoktur.
Çelişki: Metin, belli bir mekânda bulunan kişiden söz eder. isa bu mekânda bulunmamıştır.
Tarihsel uyuşmazlık: isa ve Rabbi Yehuda HaNasi aynı çağda yaşamamıştır.
Mesih, Talmud’da hâlâ çağrılmayı beklemektedir – bu, iki geliş fikrine uymaz
Talmud’da Mesih, bandajlarını birer birer sarmakta ve şöyle düşünmektedir:
“Belki beni şimdi çağırırlar — o yüzden hepsini birden değil, tek tek açıp sarıyorum.”
Bu ifade:
Mesih’in henüz görevine başlamadığını,
Çağrılmayı beklediğini,
Aktif değil, potansiyel durumda olduğunu gösterir.
Hristiyan doktrinine göre ise:
isa, ilk gelişinde göreve başlamış,
İnsanlık günahı için çarmıha gerilmiş,
Göğe yükselmiş,
Ve ikinci bir gelişte görevi tamamlayacaktır.
Literal uyuşmazlık:
Talmud’daki metin tek bir geliş ve bekleme hali anlatır,
Hristiyanlık ise iki geliş ve birinci gelişte görev başlangıcı teolojisini savunur.
Talmud, Mesih’in henüz hiçbir göreve başlamamış olduğunu gösterdiği için, bu kişi isa olamaz.
Sonuç: Hristiyan “iki gelişli Mesih” teolojisi, Talmud’un anlatısıyla uyuşmaz.
Hristiyanlıkta Mesih’in acısı bireysel kefaret içindir; Talmud’da böyle bir anlam YOKTUR.
Talmud’da bu figürün acı çekmesi, toplumla etkileşim içinde bir durumdur.
Bandaj sarmada kurban teolojisine veya kefaret teorisine atıf yoktur.
“Mesih günahlar için ölecektir” benzeri bir ifade, Talmud’da bulunmaz.
Çelişki: Hristiyan yorumlar, Talmud’un literal düzeyinde hiç olmayan anlamları zorla yükler.
| No | Konu Başlığı | Talmud (Sanhedrin 98a–b) | Hristiyan İnancı | Literal Uyuşmazlık |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Mesih’in zamanı | Henüz gelmemiştir, çağrılmayı beklemektedir | İlk gelişi olmuştur, göreve başlamıştır | 🔴 Talmud, geçmişte gelmiş bir figürü değil, gelecekte çağrılacak olanı anlatır |
| 2 | Fiziksel durumu | Cüzzamlı, yaralı, hasta | Sağlıklı, başkalarını iyileştirir | 🔴 Talmud “cüzzamlıdır” der; isa cüzzamlı değildir |
| 3 | Bulunduğu yer | “Rabbi’nin evinde” (בית רבי) oturur | Celile’de doğar, Yeruşalayim’de ölür | 🔴 “Rabbi’nin evi” M.S. 2. yy’da Tiberias’tadır – isa bu evde hiç bulunmamıştır |
| 4 | Toplumsal konumu | Cüzzamlılar arasında, toplumdan dışlanmış | Kalabalıklarca takip edilen öğretmen | 🔴 isa, toplum tarafından kabul görürken; Talmud’daki figür tamamen dışlanmıştır |
| 5 | Görev durumu | Bandajlarını birer birer çözer – her an çağrılmayı bekler | Görevine ilk gelişinde başlamış, ikinci gelişte tamamlayacak | 🔴 Talmud’da henüz görev yoktur; aktif olmayan bir bekleyiş vardır |
| 6 | Acı ve yara sebebi | Açıklanmaz – fiziksel bir durumdur | Günahların affı için çarmıh azabı çekmiştir | 🔴 Talmud acının sebebini vermez; Hristiyanlık teolojik anlam yükler |
| 7 | Mesih’in işlevi | Henüz görünür değildir, gizlidir | Tanrının Oğlu, Tanrı’nın kendisidir (çoğu mezhepte) | 🔴 Talmud figürü sıradan görünüşlüdür; İsa ilahi doğa ile tanımlanır |
| 8 | Çağrılma biçimi | Bekleniyor ama henüz çağrılmadı | İlk gelişte çağrıldı, ikinci geliş bekleniyor | 🔴 Talmud tek geliş anlatır, iki geliş doktriniyle uyuşmaz |
| 9 | Zaman uyumu | Talmud, 3. yüzyılda yazılmıştır; Rabbi’nin evi 2. yüzyılda Tiberias’ta | isa, 1. yüzyılda yaşadı, Rabbi’nin evinde bulunmadı | 🔴 Talmud’daki tarihsel bağlam, isa ile çakışmaz |
| 10 | İsim geçişi | Mesih’in kimliği verilmez, ismi bilinmez | isa adı açıkça kullanılır | 🔴 Talmud metni isa’yı anmaz, ima bile etmez |
Sanhedrin 98’de rabbiler tarafından önerilen çeşitli isimler ne anlama geliyor? Gerçekte Talmud bize neyi anlatmaya çalışıyor?
Tora’da ve Yahudi düşüncesinde bir ismin verilmesi sadece bir “etiket” değildir. Shem (שם) kelimesi hem “isim” hem de “öz” demektir.
Bu yüzden, Mesih’e verilen isimler, onun farklı tezahür düzeylerini, görevlerini ve sefiratik işlevlerini yansıtır.
Her isimle ifade edilen bu çeşitlilik, Mesih’in tek boyutlu bir figür değil, çok katmanlı ve sefiratik sistemin birleşim noktası olduğunu gösterir.
Farklı isimler, onun farklı işlevlerde, dünyalarda (Olamot) veya durumlarında görünebileceğini gösterir.
Bu da demektir ki:
Mesih tek bir isimle sınırlandırılamaz, çünkü onun işlevi, dağılmış kıvılcım parçalarını birleştirmek, çokluğu birliğe dönüştürmektir.
Bu, mesihsel ışığın (or) halkın bilinç seviyesine göre farklı şekilde algılandığını gösterir.
Cüzzamlı olan, manevi acı çeken bilincin formudur.
Yinnon olan, sonsuzluk düzlemindeki potansiyelidir.
Menahem olan, yaralı halkı onaran fonksiyondur.
Şilo olan, yönetsel yücelik alanıdır.
Mesih, tek bir özdür ama onu algılayan akıl farklı aşamalardaysa, onu farklı adlarla tanımlar.
Bu, Bilim Felsefesinde de karşılığı olan bir ilkedir:
“Aynı fenomen, farklı paradigmalar içinde farklı kavramlarla açıklanabilir.” (Kuhn)
Or Ein Sof, hangi kabın içine girerse, o kabın özelliğine göre görünür olur.
Yani:
İsrael’in kolektif bilinci tam değilse, Mesih’i yalnızca “cüzzamlı” olarak görür.
Bilinç açıldığında “Şilo”, “Menahem”, “Yinnon” gibi yüksek isimler tecelli eder.SONUÇ: Mesih’e farklı isimler verilmesi, onun birden çok düzlemde, birden çok bilinç hâlinde, birden çok halk ve nesil tarafından farklı şekilde algılanabileceğini gösterir.
Mesih’in giluy (açığa çıkış) sürecinin insanlığın hazırlığına bağlıdır.
Aynen Yeşaya’nın söylediği gibi:
Rab diyor ki, “Kurtarıcı Siyon’a,
Yakup soyundan olup başkaldırmaktan vazgeçenlere gelecek.
Bu doğrudan şu anlama gelir:
| Kavram | Açıklama |
|---|---|
| Mesih | Bilinç alanında “Tanrısal düzeni” taşıyabilecek kapasiteye ulaşan odak |
| Gelmesi | İnsanlık bilincinin o “dalga boyuna” geçişi |
| Birey olması | Bu geçişin merkezine yerleştirilecek bir kap, ama asıl olay bilinçsel sıçramadır |
Yani:
“Mesih bireydir” = evet, ama sadece taşıyıcı kab
“Mesih dönemi” = bilincin kendi ontolojik kodunu yeniden yazması, bilinçte sıçramaTalmud’da Farklı İsimler = Bilinç Sıçramasının Farklı Aşamalarıdır.
Shomer Emunim, Ari’ye dayanarak şunu öğretir:
Mesih, zaman çizgisi boyunca biriken tüm kıvılcımların bir noktada birleştiği kesişimdir (קיבוץ ניצוצות).
Bu birleşme, Tanrısal düzenin insanlık bilincine kazındığı aşamadır.
O anda bir birey (Mesih) görünür olur ama asıl olay: “Olam haTikun’un bilince kazınmasıdır”
Yani:
Mesih bir bireydir. Ama aynı zamanda, o birey, epistemolojik bir devrimin, bir bilinç sıçramasının odağıdır.
SONUÇ: Mesih, yalnızca bir kişi değil — zamanın son düzlemine işlenmiş Tanrısal bilincin kolektif açığa çıkışıdır. O, insanlıkla Tanrısal düzen arasındaki son perdenin kalktığı geçiş noktasıdır.
Talmud’daki isim çeşitliliği, döneme özgü bilinç formlarının izdüşümüdür.
Mesih, bu bilinçsel tikun sürecinin taşıyıcısıdır.
hristiyanlardaki gibi “tek seferlik kurtarıcı” değil, kapsayıcı ve evrimsel bir epistemik dönüşümün canlı formudur.
Daha derinde:
Sanhedrin 98b’deki “cüzzamlı Mesih” = Nitzotz haKadosh’un (kutsal kıvılcımın) kelipanın içinde saklı halidir
Metin diyor ki:
“Mesih, Rabbi’nin evinde oturur, cüzzamlılar arasında. Diğerlerinden farklı olarak, bandajlarını tek tek çözüp tekrar sarar. Çünkü belki bugün çağrılırım diye bekler.”
Bu görüntü, literal olarak:
Fiziksel bozulmuşluk (cüzzam),
Toplum dışına itilmişlik,
Potansiyel ama saklılık,
Her an “çağrılmayı” bekleyen bir bilinç halidir.
Kabalistik düzeyde bu nedir?
Cüzzam = kelipa (kabuk, saklama),
Mesih = nitzotz haElokim (Tanrısal kıvılcım)
Çağrılma = Tikun süreci, yani kıvılcımın ortaya çıkarılması.
Dolayısıyla bu sahne, dağılmış kıvılcımın en alt seviyede beklediği ve tikun’a hazır hale geldiği ânın dramatik bir simgesidir.
Etz Hayim, Sha’ar HaGilgulim’de, Rav Hayim Vital şöyle der:
“Mesih ancak tüm dağılmış nitzotzot’un toplanmasıyla gelebilir. Bunlar bazen en alçak, en uzak, en gizli yerlerde bulunur.”
Bu ne anlama gelir?
Tora’da veya rabbinik gelenekte Mesih neden toplumun kenarında, bir tür “rahatsız” bedenle tanımlanır?
Çünkü o görev olarak, en derin kelipa’ya batmış nitzotzot’u temsil eder.
Sanhedrin 98 tam olarak bu kıvılcımı tarif eder.
“Mesih henüz çağrılmadı ama hazırdır” demek, nitzotz hazırlandı, ama henüz çıkarılmadı demektir.
“Birer birer bandaj çözmesi” = Nitzotzot’un yavaş yavaş çıkarılması süreci
Ari’nin sisteminde nitzotzot bir anda çıkarılmaz. Kli (kap) dayanmaz. Bu yüzden:
Her kıvılcım bir kapsayıcı eylem,
Her tikun bir zihinsel seviye,
Her nesil bir arıtma süreci ile ilerler.
Sanhedrin 98’de Mesih’in diğerlerinden farklı olarak “birer birer bandaj çözmesi”, bu sürecin kabalistik karşılığıdır.
❝ Mesih, tüm kıvılcımları birden çıkarmaya kalkmaz. Her seferinde bir tanesini çıkarır — çünkü tikun süreci böyle işler. ❞
Dolayısıyla bu sahne, doğrudan nitzotzot’un tikun metodolojisiyle birebir örtüşür.
Zohar, Mesih ve Nitzotzot bağlantısını açıkça kurar
Zohar III, 153b:
“Mesih, Şehina’nın acısını taşır. Çünkü onun görevi, yeryüzüne dağılmış olan kutsal ışıkları toplamak ve hepsini Bir’e döndürmektir.”
Bu ifade, doğrudan:
Mesih = Bilinçli nitzotz toplayıcı olarak tanımlar.
Sanhedrin 98’deki “çağrılmayı bekleyen cüzzamlı” figür bu rolün şifreli anlatımıdır.
Dağılmış Kıvılcımlar (Nitzotzot) ve Mesih’in Soyu
Ari’ye göre (Etz Hayim, Sha’ar HaHaqdamot; Sha’ar HaNekudim), yaratılışın erken aşamasında Kelim’in (kapların) kırılması (Şevirat HaKelim) sonucu ilahi ışık parçaları (אוֹרוֹת → נִיצוֹצוֹת) alt alemlere dağılmıştır. Bu kıvılcımlar:
Fiziksel evrende,
Ahlaki olarak düşmüş yerlerde,
Toplumsal olarak dışlanmış sınıflarda gizlenmiştir.
Mesih’in soyu, tam da bu “düşük” görülen alanlarda gizlenmiş ilahi kıvılcımların merkezidir.
Bu nedenle Mesih’in soyu Lot ve kızları → Moav & Amon, daha sonra Tamar ve Yehuda → Peretz, daha sonra Rut ve Boaz → Oved ve daha sonra Bat-Şeva ve David → Şlomo gibi normun dışındaki düşük görülen alanlarda gizlenmiş ilahi kıvılcımların toplanması ile oluşmuştur.
Kıvılcımlar Kelipot’un İçinde Gizlidir
Ari der ki:
“En yüksek or, en kalın kelipanın içindedir.”
(Etz Hayim, Sha’ar HaKelipot)
Yani:
Sınır ihlali gibi görülen yerlerde bile saklı kıvılcımlar vardır.
Bu kıvılcımın çıkarılması tikun sürecinin en derin aşamasıdır.
Mesih’in soyu boyunca görülen bu ilişkiler = bu kelipot’a batmış nitzotzot’ların (ilahi kıvılcımların/parçaların) çekilip çıkarılma sürecidir.
Bu nedenle Mesih çağı, yalnızca İsrael’in değil, tüm insanlığın dağılmış ilahi kıvılcımlarının bilinç düzeyinde toplanarak birliğe döndüğü andır. Mesih, aslında her halktan, her sınırdan geçmiş olan parçalanmış hakikatin toplanma noktası olur.
Mesih çağı, bireysel kurtuluşun değil, insanlığın kolektif bilincinde ontolojik bir sıçramanın gerçekleştiği dönemi ifade eder; bu çağda bilinç, parçalı algıdan çıkarak tüm varoluşu tek bir Tanrısal sistem içinde görmeye başlar ve böylece ayrılık, ego ve ulusal kimlik sınırları çözülür. Bu sıçrama, yalnızca bilgisel değil, varoluşsal bir dönüşümdür: insan aklı, artık hakikati dışsal olarak izlemek yerine, onunla içsel olarak hizalanır; Tanrısal Bilgi (Da’at Elyon), insan zihnine entegre olur ve bu birleşme, etik düzenin doğal bir tezahürüne yol açar. Mesih, bu sıçramanın öncüsü, taşıyıcısı ve eşzamanlı yansımasıdır — ama asıl olay, tüm insanlığın bilinç düzeyinde Tanrısal uyum ile rezonansa girmesidir.
Kutsal Kitabınızı bilin!
Kutsal Kitabınızı bilirseniz, kimse inancınızı ve Tanrı ile olan bağlantınızı çalamaz.