Yahudiliğin bir ırk veya belirli bir halka ait bir din olduğunu, Yahudiliğe geçişin mümkün olmadığını, Yahudilerin aralarına diğer halklardan insanları almadıklarını, kapalı bir toplum olduklarını duymuşsunuzdur. Sayısız diğer konularda olduğu gibi bu konu hakkında da, içinde bulunduğumuz toplum içerisinde, temelsiz, kulaktan dolma ve nefret dolu yanlış bilgiler bulunmaktadır.

Tarih boyunca, Yahudi milleti, antlaşmaya katılmayı ve seçilen ulusun bir parçası olmayı seçerek Yahudiliğe geçmiş asil erkekler ve kadınlar tarafından zenginleştirilmiştir. Yahudilerin Tanrı tarafından sürgüne gönderilmesinin nihai amacı, Yahudi halkının Yahudiliğe geçiş yapacak kişileri kazanmasıdır (Talmud, Pesahim 87b). Ancak, Yahudiliğe geçiş, tarihin çoğu dönemi boyunca son derece tehlikeli olmuştur, hatta geçiş ölümle cezalandırılmaktaydı. Bununla birlikte, kalplerini takip eden ve Yahudi halkına katılan cesur kişiler her zaman var olmuştur. Burada, Yahudi yaşamının zengin dokusuna katkıda bulunan, bazı efsanevi veya az bilinen Yahudiliğe geçen onsekiz kişiyi anacağız.

1.Batya

Daha çok Bitya olarak tanınan kişi (1 Tarihler 4:18), Tora’da Nil Nehri üzerinde yüzen bebek Moşe’yi bulan ve onu Mısırlı bir prens olarak yetiştirmek için saraya götüren Firavun’un kızı olarak görünür. Talmud’a göre (Talmud, Megillah 13a) Batya, kendisini baba evinin putperestliğinden arındırmak ve Yahudi dinine geçmek için nehirdeydi. Dürüst bir kadın olarak adı, “Tanrı’nın kızı”anlamına gelir ve gelenek bize onun ölmeden önce Eden Bahçesi’ne (Cennet) giren birkaç kişi arasında olduğunu belirtir.

2. Yitro

O zamanlar insanoğlunun bildiği bütün tanrıları araştıran bilgili bir rahip olan Moşe’nin kayınpederi Yitro, çölde İsraillilere katılarak “Tanrı’nın [varsayılan] tüm ilahlardan büyük olduğunu şimdi [daha iyi] anlıyorum” diye ilan etmişti (Çıkış 18:11). Moşe’nin çölde tüm insanlara tek başına tavsiyede bulunmaya çalıştığını gördüğünde, durumun sürdürülemez olduğunu fark etti ve kendisine yardımcı olacak hakimler tayin etmesini teşvik etti. Yitro, Kutsal Yazı boyunca yedi farklı adla anılır.

3. Rahav

Bilgelerimiz bize Rahav’ın son derece güzel olduğunu söyler (Talmud, Megilla 15a). İsrail halkı, Vaat Edilen Topraklar’a girmeye hazırlanırken, Yeriho şehrini araştırmak için iki casus gönderdiler. “Fahişe” veya “Hancı” olarak çevrilebilen bir “zonah” olarak nitelendirilen Rahav, casuslara ev sahipliği yaptı, yakalanmadan kaçmalarına yardım etti ve iyiliğine karşılık ödül olarak o ve ailesi şehrin yıkımından kurtuldu (Yeoşua 2 ve 6.Bölümler). Rahav, Yeoşua ile evlendi ve bu birliktelikten Yeremya ve Ezekiel gibi Yahudi liderleri geldi (Ruth Rabbah 1).

4. Rut

Yahudi kocasından dul kalan ve bir Moav’lı prenses olan Rut, kayınvalidesini, Judea’daki Beytlehem’e kadar sadık bir şekilde takip ederek, şöyle ilan etmişti: “Sen nereye gidersen ben de oraya gideceğim, sen nerede kalırsan ben de orada kalacağım. Senin halkın benim halkım, senin Tanrın benim Tanrım olacak” (Rut 1:14). Rut’un sadakati, dindar ve varlıklı bir lider olan Boaz tarafından fark edilmişti. Rut’un kitabında anlatıldığı gibi, bu iki kişi evlendi ve onların torunları Kral David oldu (Rut 4:22). Rut, Yahudiliğe geçiş yapan örnek biri olarak görülür ve hikayesi, hepimizin Sinay’da Yahudiliğe geçiş yaptığı gün olan Şavuot’ta okunur.

5. Peygamber Ovadya

Peygamber Ovadya, sadece 21 ayeti içeren küçük Ovadya Kitabı’nın yazarıdır. Kutsal Yazılar bize kökeni hakkında çok az şey söylerken, bilgelerimiz (Talmud, Sanhedrin 39b), Tanrı’nın İsrail’in Edom’a karşı olan nihai zaferi ile ilgili peygamberliğini açıklamak için Ovadya’yı seçtiğini, çünkü O’nun Edom’dan Yahudiliğe geçtiğini açıklar. Kötü Kral Ahav ve Kraliçe İzebel’in bir bakanı olan Ovadya, “Tanrı’dan çok korkan biri” olarak tanımlanır (1 Krallar 18:3). İzebel, Tanrı’nın peygamberlerini yok etmek için planını gerçekleştirmeye başladığında, Ovadya cesurca mağaralara yüz peygamber sakladı ve tüm parasını onları doyurmak ve desteklemek için harcadı. Ovadya’nın değeri nedeniyle, Elişa’nın akmaya devam eden yağ mucizesini gerçekleştirmiş olduğu kişi onun karısıydı.

6. Şemaya ve Avtalyon

Asur’un Sanherib soyundan gelen bu iki bilgin, Yeruşalayim’deki yüksek mahkeme olan Sanhedrin’in başkanı ve baş hakimi olarak görev yaptılar. Kendileri hakkında kayıtlar az olmakla birlikte, Yahudiliğe geçen kişiler olmaları ihtimalinden çok, Yahudiliğe geçiş yapmış kişilerin çocukları olma ihtimalleri daha fazladır. Ne olursa olsun, Tora ile ilgili başarılarının geniş çapta tanındığı ve büyük saygı duyulduğu açıktır. Bir Yom Kippur günü, büyük kalabalıklar etraflarında toplanınca, bu durum mütevazi kökleri ile dalga geçen Koen Gadol’un kıskançlığına yol açtı. Onlar ise bu durumu olgunlukla karşıladılar ve bilgece karşılık verdiler (Talmud, Yoma 71b).

Şemaya şöyle öğretti, “Çalışmayı sevin, başkalarına üstün olmaktan ve hükümete yakın olmaktan kaçının” (Avot 1:11).

Avtalyon’un en iyi bilinen öğretisi şudur, “Bilginler, sözlerinize dikkat edin. Çünkü kötülüklerin bulunduğu bir yere sürgün edilebilirsiniz ve (sözleriniz olumsuz amaçlarına uyacak şekilde çarpıtılabilir). Sizden sonra gelen öğrenciler daha sonra bu kötü sulardan içecek, yok edilecek ve Tanrı’nın İsmi’ne saygısızlık edilecektir” (Avot 1:11).

7. Ben Bag Bag ve Ben Hey Hey

Şemaya ve Avtalyon’u takip eden nesilde, Ben Bag Bag ve Ben Hey Hey olarak bilinen Yahudiliğe geçiş yapmış başka bir çift ile karşılaşırız. Muhtemelen, o sırada Yahudiliğe geçiş yapmanın tehlikesi nedeniyle bu isimler, gerçek isimleri için şifrelerdir. Hey harfi, hem Avram’a hem de Saray’ın isimlerine eklenen İbranice harftir. Böylece ben [“oğlu”] hey hey, Yahudiliğe geçiş yapan bir kişinin Avraam ve Sara’nın çocuğu olma durumuna işaret etmektedir. “Bag bag”, şifreyi bir adım daha ileri götürür, çünkü “bag”, Bet ve Gimel harfleri ile yazıldığı için toplamda Hey harfinin sayısal değerine ulaşır (Tosafot, Hagiga 9b). Alternatif olarak, “bag bag,” ben geir, uben giyoret (“Yahudiliğe geçmiş bir erkek ve kadının oğlu”) için bir kısaltma olabilir. Adının sebebi ne olursa olsun, Rabbi Yohanan ben Bag Bag’ın Tora’nın her alanında bilgili olduğu biliniyordu (Talmud, Kiduşin 10b), ve Ben Hey Hey’in Hillel ile sohbet ettiği biliniyordu (Talmud, Hagiga 9b).

8. Adiabene’li Kraliçe Helen

Helena (ya da İbranice’de bilindiği gibi Hilni), putlara tapan küçük bir ülkenin kraliçesiydi. O ve çocukları Yahudiliği duymuşlar ve Yahudiliğin inançlarını kabul etmişlerdi. Yedi oğlu Tora çalışmış ve bilginler olmuştu (Talmud, Sukka 2b). Bir tanesi savaşa gidince, Helena yedi yıl boyunca Nazirit olacağına söz verdi. Gerekli korbanları getirmek için Yeruşalayim’e gitti (Mişna, Nazir 3:6) ve orada kaldı. Yeruşalayim’deki Yahudi halkına ve Tapınak kasasına olağanüstü cömert davranarak, pek çok altın kap bağışında bulundu.

9. Kral Monobaz

Helen’in oğlu, Kral II.Monobaz (veya Munbaz), annesinin örneğini takip ederek servetini paylaştı, hatta Yeruşalayim’deki kıtlık dönemlerinde kraliyet kasasını tüketmişti. Akrabaları şikayet ettiğinde, “Babalarınız, aldıklarını korudular ve hatta onlara eklediler, siz ise hepsini çarçur ettiniz!” diye sakince yanıtladı, “Evet, ailem burada bir servet biriktirmiş olabilir, ama ben göklerde bir servet biriktirdim…” (Talmud, Bava Batra 11a’dan mealen aktarım).

10. Rabbi Yohanan ben Torta

Rabbi Yohanan ben Torta, Yeruşalayim’in yıkımı döneminde yaşamış olan neslin önde gelen bilginlerinden biriydi. Yahudiliğe nasıl geçiş yapmıştı? Bir zamanlar bir Yahudi’den inek satın aldı. İnek bütün hafta çalıştı, ancak Şabat’ta çalışmayı reddetti. Şabat kavramı hakkında bir şeyler öğrenince, o kadar etkilendi ki Yahudiliğe geçti ve çalışmalarında başarı gösterdi.

11. Onkelos

Moşe’nin Beş Kitabı’nın bu standart baskısında, ana İbranice metnin hemen solunda Onkelos’un çevirisini görebilirsiniz.

Onkelos, Roma imparatoru Hadrian’ın yeğeniydi. Roma ve Yunan kültüründe çok bilgiliydi ve ailesinin zenginlik ve gücünü geride bırakarak Yahudiliğe geçti. Onkelos, Aramice’nin Yahudi halkının baskın dili haline geldiğine dikkat ederek, o zamandan beri her standart basımda yer alan, Tora’nın güvenilir bir Aramice çevirisini yazdı.

12. Kuzari

Tüm zamanların en önemli felsefi eserlerinden biri, İspanya’da yaşayan Yahudi bir bilgin ve şair olan Rabbi Yehuda Halevi tarafından yazılmıştır. Kuzari olarak bilinen bu kitap, “gerçek inancı” arayan bir Hazar kralının teorik konuşmaları etrafında inşa edilmiştir. Yahudi bir bilgin ve diğer dinlerin temsilcilerini toplar ve konuşmaları boyunca Yahudiliğin gerçek ve doğru olduğuna inanır hale gelir ve sonuçta Yahudiliğe geçmeye karar verir.

Kitap, gerçek bir konuşmanın (veya bir dizi konuşmanın) tarihsel bir kaydı amacını taşımasa da, tarihsel bir gerçeği yansıtmaktadır. Soylu sınıfı Yahudiliğe geçmiş bir Hazar Krallığı vardı. Bununla birlikte, coğrafi olarak uzaklıkları nedeniyle, onlar hakkında çok az şey bilinmektedir.(Bildiklerimizin çoğu, Hazarların Kralı Yosef ile Cordoba Halifesi’nin dış ilişkiler sekreteri olan Chasdai ibn Shaprut arasındaki 10. yüzyılın ortalarındaki bir mektup alışverişinden gelmektedir.)

13. Ovadya

Güney İtalya’da soylu bir Norman ailesinde doğan Dreux oğlu Johannes, Bari’nin Yahudiliğe geçen başpiskoposunu duyduğunda Hristiyan rahibi olmaya çalışıyordu. 1102 yılında çarpıcı bir rüyanın ardından Yahudiliği keşfetmeye başladı ve kısa süre sonra Tora’daki peygamberliklerin, Hristiyanların onları  yorumladığı biçimde anlaşılamayacağını farketti. Yahudiler o dönemde, bazıları kendi ailesinin üyeleri olan Haçlılar tarafından katlediliyor olsa bile, Ovadya adını alarak Yahudi halkına katılmaya karar verdi. Yazılarının birçoğu, otobiyografisinin parçaları ve Moşe’nin onuruna Şavuot’ta söylenecek bir ilahisi Kahire Genizası’nda saklanmaktadır. İbranice metne, o dönemde kullanılan ve Yahudi müziğinin en eski müzik notaları haline gelen, o dönemde kullanılan müzik notasyonu sistemi olan notalar eşlik etmektedir.

14. Başka bir Ovadya

Aynı zamanlarda, İslam’dan Yahudiliğe geçen başka bir Ovadya’nın kanıtları bulunmaktadır. Peygamber Ovadya’nın Yahudiliğe geçiş yapmış bir kişi olduğu düşünüldüğü zaman, Yahudiliğe geçiş yapan başka kişilerin de bu ismi alması mantıklı olmaktadır. – Rut ismini alan birçok kadından farklı olmayarak.

Ovadya, Yahudiliğe geçen bir kişinin Yahudilik’teki durumu hakkında sorular sorarak Maimonides’e birkaç mektup yazdı. Dualar içerisindeki Avraam, Yitshak ve Yaakov’u atalarımız olarak belirten bölümlerini söyleyebilir miydi? Tanrı’ya “Bizi” Mısır’dan çıkardığı için ya da onu Yahudi olmayan biri (Goy) yapmadığı için teşekkür edebilir miydi?  Maimonides onun mektuplarını bunları yapabileceğini belirterek yanıtladı. Tam anlamıyla Yahudi milletinin bir üyesi olan Ovadya, başka herhangi bir Yahudi kadar, Atalarımız’ın soyundandı ve görkemli bir geleneğin varisiydi.

15. Moşe ben Avraam

Nikolsburg’da ya da Prag’ta (her ikisi de şu anda Çek Cumhuriyeti’nde bulunmaktadır) doğan Moşe, Amsterdam’da birçok önemli Yahudi kitabı üzerinde çalışan ve orada Yahudiliğe geçiş yapan, bir 18. yüzyıl basımcısıydı. Yidiş dilindeki ilk coğrafya kitabı olduğuna inanılan Telaot Moşe’yi yazdı. Kitap, On Kabile, Eden Bahçesi, Afrika, Grönland, Amerika, Avrupa ve Asya ile ilgili bölümleri içerir ve Mesih dönemi ile ilgili bir bölümle sona erer.

16. Lord George London

1751’de Londra’da İskoç asil bir ailede doğan Lord George Gordon’a, keskin bir adalet duygusu verilmişti. Kraliyet Donanması’nda, Jamaika’da konuşlandırılırken Amerika’daki kölelere yapılan davranışlardan rahatsızlık duydu ve politikaya girmeye karar verdi. Bir Parlamento üyesi olarak Amerikan Kurtuluş Savaşı ile ilgili meselelere katıldı ve konuyla ilgili Parlamento’ya dilekçe vermek için Londra’da bir yürüyüşe öncülük ettikten sonra ihanetle suçlandı (ve sonra beraat etti). Bundan sonra dini görüşleri öne çıktı ve Yahudilerle buluşmaya ve Tora’yı incelemeye başladı. İlk talebi reddedilmiş olmasına rağmen, sonunda Yahudiliğe geçti, Yisrael adını aldı ve Birmingham’daki Yahudi topluluğuna katıldı. Sakal ve geleneksel Yahudi kıyafetleriyle kendisini Tora’ya, mitzvota ve hayırseverliğe adadı.

İkinci kez hapsedildi, çünkü; hükümet önceki beraati ile ilgili olarak kızgındı. Ailesi konuya dahil oldu ve kendisi için koşer yiyecekler yiyebilmesi, Şabat ve bayramları gözetebilmesi ve diğer mahkumlar için keman çalması için gerekli düzenlemeler yapılabildi. Sıkıntı karşısında simhat (sevinç) göstermek için, büyük hücresinde katılmak isteyen herkes için toplantılar düzenledi ve sonuç olarak her kesimden gelen insanlar onun Yahudiliğe geçişi ile ve Tora’yla ilgilenmeye başladı. Cezası bittiğinde bile, serbest bırakılması reddedildi. Tifüs hastalığına yakalanarak 42 yaşında hapishanede vefat etti. (Biyografik bilgi, Lord George Gordon’un biyografisinin yazarı olan Rabbi Yirmeyahu Bindman tarafından sağlandı.)

17. Avraam ben Avraam

Vilna Gaon’un mezarının yakınında, 18. yüzyılda Yahudiliğe geçen Avraam ben Avraam’ın bedeni yatar. Asil Potocki ailesinin efsanevi bir üyesi olarak, geleneğe göre Yahudiliğe geçiş yapmak için gizlice Amsterdam’a gitti ve daha sonra yıllarca kendisini Tora çalışmalarına adadı. Vilna yakınlarında yaşarken, yetkililerin kendisini ihbar etmesi üzerine, Yahudi inancını bırakmayı reddetmesinden sonra, Şavuot bayramında Roma Katolik Kilisesi tarafından yakılarak öldürüldü.

18. Warder Cresson

1798’de Philadelphia’da bir Quaker ailesinde doğan Warder Cresson, Yeruşalim’e ilk Amerikan konsolosu olarak atandı. Ancak Kutsal Topraklara vardıktan sonra, atamasının iptal edildiğini öğrendi. Fakat Yahudi cemaatinden o kadar etkilendi ki, Yahudiliğe geçmeye karar verdi. Kutsal Topraklara kalıcı olarak taşınmadan önce işlerini bitirmek için Philadelphia’ya döndü. Karısı ve ailesi, delirdiğini ve bakım evine konması gerektiğini iddia ederek onu durdurmaya çalıştı. Kapalı bir mahkemede aklının başında olduğu bulundu ve kısa bir süre sonra Yeruşalayim’e tekrar yolculuk yaptı. Orada Rachel Modelano adında bir Sefarad kadınla evlendi (İlk karısından boşandı) ve 1860 yılında vefat edene kadar Michael Boaz Yisrael adı altında bir Sefarad Yahudi olarak yaşadı.

Hemen Yanınızdaki Aile

Çağdaş Yahudi dünyası, Yahudi halkına samimiyetle, isteyerek katılmış binlerce samimi insanın varlığıyla derinden zenginleşmektedir. Tümü için yeterince iç değerlendirme, mücadele, şüphe, büyük bir inanç ve kanaat içeren uzun bir yolculuktu. Sinagogda yanınızda oturan kadın, oğlunuzun İbranice öğretmeni ya da alt blokta oturan aile olabilir. Gerey tzedek (“Yahudiliğe geçen dürüst kişiler”), Yahudi mişpahasının (ailesinin) ayrılmaz bir parçasıdır ve siz kendiniz bir ger tzedek iseniz, selamlarımızı ve tebriklerimizi kabul edin: Aramıza hoş geldiniz! Bizimle olduğunuza sevindik.

Kaynak: Chabad.org