Eliyahu (İlyas) Peygamber: Kurtuluş Habercisi
Mesih dönemindeki kurtuluş Peygamber Eliyahu ile yakından ilişkilidir.
Maşiah’ın öncüsü,
O müjdeci ki, esenlik duyuruyor. İyilik müjdesi getiriyor, kurtuluş haberi veriyor. Siyon halkına, “Tanrınız egemenlik sürüyor!” diye ilan ediyor.
Yeşaya 52:7
Rambam şöyle yazmıştır:
Gog ve Magog savaşından önce İsrael’i düzeltmek ve yüreklerini hazırlamak için bir peygamber ortaya çıkacak, söylendiği gibi, ‘Rab’bin büyük ve korkunç günü gelmeden önce size Peygamber İlyas’ı göndereceğim‘ (Malaki 3:23) Bilginlerin bazıları Peygamber Eliyahu’nun Maşiah’ın gelmesinden önce geleceğini söylemektedir.
Görünürdeki görüş çatışması, Eliyahu’nun iki kez ortaya çıkacağına dair gelenek tarafından çözülmüştür: Eliyahu, ilk olarak Maşiah’ın gelmesiyle, doğal yollar ile ortaya çıkacaktır ve sonra Gog ve Magog savaşından önce tekrar ortaya çıkacak biçimde gizlenecektir. “Rab’bin büyük ve korkunç günü” ifadesi, bu şekilde Maşiah’ın geldiği güne bir atıf olarak, Eliyahu’nun Maşiah’ın geleceğini ilan etmek için, veya Gog ve Magog savaşının büyük ve korkunç gününe ve Eliyahu’nun ölülerin dirilişi olayına dahil olmasına bir atıf olarak kullanılmıştır.
Peygamber Eliyahu’nun görevleri şunları içerecektir:
İsrael’in davranışını düzeltmek,
Mesih dönemindeki kurtuluşa hazırlık olarak tövbe ederek Tanrı’ya geri dönmelerine neden olmak, Maşiah’ın yakında geleceğini bildirmek,
İlk Bet Amikdaş’taki ve daha sonra Kral Yoşiya tarafından yıkılmadan önce saklanmış olan Kutsalların Kutsalı’ndaki kutsal eşyaları yeniden tesis etmek,
Ölülerin dirilişine dahil olmaktır.
Her şeyden önce, Eliyahu’nun asli görevi kanuni anlaşmazlıkları çözmek ve barışı tesis etmek olacaktır. Söylendiği gibi,
O babaların yüreklerini çocuklarına, çocukların yüreklerini babalarına döndürecek
Malaki 3:24
Maşiah ben Yosef’in asıl görevi Maşiah ben David’in öncüsü olarak hareket etmektir: Dünya’yı son zamanlardaki kurtarıcısının geleceği için hazırlayacaktır. Farklı kaynaklar, onun farklı işlevlerine atıfta bulunur, hatta bazıları Maşiah ben David ile geleneksel olarak ilişkili görevlerle (örneğin sürgündeki kabilelerin dönüşü, Bet Amidaş’ın yeniden inşası vb.) görevlerle ilişkilendirirler.
Maşiah ben Yosef’e atfedilen temel işlev, siyasi ve askeri niteliktedir. İsrael’e baskı yapan kötü güçlere karşı savaşacaktır. Daha spesifik olarak, Esav’ın soyundan olan Edom’a karşı savaşacaktır. Edom, Yosef’in soyu tarafından yenilecek olan İsrael’in düşmanlarına verilen kapsamlı bir tanımdır. Bu nedenle şöyle söylenmiştir:
Yaakov soyu ateş, Yosef soyu alev, Esav soyu anız olacak. Onları yakıp yok edecekler. Esav soyundan kurtulan olmayacak” (Ovadya 1:18). “Esav soyunun yalnızca Yosef soyunun eline teslim edilmesi gerekir.
Bava Batra 123b
Yosef ve Esav arasındaki bu nihai çatışma, Yosef’in annesi Rahel’in “Tanrı utancımı kaldırdı” (Yaratılış 30:23) diye söylediğinde ima edilmiştir. Rahel, bir peygamberlik görümü ile Yosef’in doğumunda “meshedilmiş bir kurtarıcının” Yosef soyundan geleceğini ve İsrael’in utancını ortadan kaldıracağını görmüştü. Bu bağlamda adını “Yosef, yani “yossef Haşem – Son Günler’de gelecek olan Rab – bana bir oğul daha versin – meşuah milhama (meshu’ach milchamah) – savaş için görevlendirilmiş (meshedilmiş)” koymuştur.
Bu son savaşın sonuçları felaket olacaktır: Maşiah ben Yosef öldürülecektir. Bu trajedi, Zekeriya peygamber tarafından “biricik oğlu için yas tutan biri gibi yas tutacak” olarak tarif edilmektedir (Zekeriya 12:10).
Maşiah ben Yosef’in ölümünü büyük bir felaket dönemi takip edecektir. Gog ve Magog savaşında yaşanacak trajik ölüm veya ölümler ve bunların getirdiği büyük yas, Yahudi ulusunun Tanrı’ya dönmesini, tövbe etmesini ve birleşmesini sağlayacaktır. Böylece, bu felaket, Zekeriya Kitabı’nın 12-14.bölümlerinde ve Hezekiel Kitabı 38 ve 39.bölümlerde anlatılan Mesih Dönemi’nin habercisi olacaktır. Bu yeni sıkıntılar İsrael için son sınav olacak ve bundan kısa bir süre sonra Maşiah ben David gelecek, Maşiah ben Yosef’in ölümünün intikamını alacak, onu diriltecek ve sonsuza dek sürecek barış ve mutluluk dönemi, Mesih çağını başlatacaktır.
Özetle, Yosef’in soyundan Efrayim kabilesinden “ikinci Maşiah” ile ilgili genel anlayış budur.
Oldukça önemli bir şekilde, R. Saadiah Gaon (Maşiah ben Yosef’in görevini detaylandıran az sayıdaki kişiden biri), bu olay dizinin kesin değil, koşullu olduğunu söylemektedir. Maşiah ben Yosef’in Maşiah ben David’den önce ortaya çıkması gerekmeyebilir, ne de kendisine atfedilen faaliyetler veya ölümü gerçekleşmek zorunda kalmayabilir. Her şey, kurtuluşun gerçekleşeceği zamanda Yahudi halkının manevi durumuna bağlıdır. Olumsuz peygamberlikler, tövbe ile önlenebilir.
Maşiah ben Yosef’in asıl işlevi, İsrael’i nihai kurtuluşa hazırlamak, onları Maşiah ben David’in gelmesinin önünü açmak için uygun koşullara sokmaktır. Bu nihai kurtuluş ile ilgili olarak, İsrael tövbe ederse (Tanrı’ya dönerse) İsrael’in derhal kurtarılacağı söylenir (Maşiah’ın geleceği için önceden belirlenen tarihten önce bile).
Tövbe etmezlerse ve böylece son tarihe bağımlı olurlarsa, “Kutsal Olan, kutsanmış olan, onların üzerilerine Haman kadar acımasız bir kral verecek, böylece İsrael tövbe edecek ve böylece onları doğru yola geri getirecektir.” Malaki Peygamber’in şu peygamberliği, (Rab’bin büyük ve korkunç günü gelmeden önce size Peygamber İlyas’ı göndereceğim. O babaların yüreklerini çocuklarına, çocukların yüreklerini babalarına döndürecek. Öyle ki, gelip ülkeyi yok etmeyeyim (Malaki 3:23-24) ) bilginlerimizin çoğu (hepsi değil) tarafından Peygamber Eliyahu’ya ya da Maşiah ben Yosef’e (İki görünüşte de ortaya çıkabilir) ya da onun doğrudan hizmetkarlarından birine atıf olarak anlaşılmaktadır.
Eliyahu, tövbe olmazsa, Yahudileri devam eden hatalarına ve yakında karşılacakları gazaba karşı uyarmaya çalışan eski dönem peygamberleri gibi görev yapacaktır. Ayrıca, inançlarından vazgeçmeyen Yahudileri, Kurtuluş’un ileride olduğu konusunda cesaretlendirecektir.
Bir başka deyişle, İsrael kendi başına Tanrı’ya döner ve kendilerini kurtuluşa layık yaparlarsa, Maşiah ben Yosef ile ilgili yukarıdaki olaylarla ilgili denemelere ve sıkıntılara ihtiyaç duyulmayacaktır. Maşiah ben David doğrudan gelecek ve bizi kurtaracaktır.
Ayrıca, Maşiah ben Yosef’in daha erken görünmesine ihtiyaç duyulsa bile, sonuçların tarif edildiği kadar şiddetli olması gerekmez. Bugünkü dualarımız ve erdemli davranışlarımız bunları azaltabilir. R. Isaac Luria (Ari-zal), nihai Maşiah’ın öncüsü olan Yosef’in soyunun, aslen David’in “koltuğu” veya “tahtı” olduğunu belirtir. Bu nedenle, günlük Amida duamızda şöyle deriz: “Dediğin gibi şehrin Yeruşalayim’de otur ve oraya çabucak hizmetkarın David’in tahtını yerleştir.” Bunun Maşiah ben Yosef’e atıf olduğunu ve Mesih dönemi mücadelesinde ölmemesi için Tanrı’ya yalvarmak gerektiğini bilmek gerekir. Tüm dualar gibi, bu dua da etkisini gösterecektir.
Öyleyse, yukarıda bahsettiğimiz olaylar beklediğimiz Mesih kurtuluşunun vazgeçilmez veya kaçınılmaz bir parçası değildir. Nitekim, aynı durum Gog ve Magog savaşı için de söylenebilir. Bu savaş gerçekleşebilir ya da değiştirilmiş bir şekilde daha önce meydana gelmiş olabilir! Rambam’ın Maşiah ben Yosef’ten hiç bahsetmemesinin nedeni bu olabilir. R. Saadiah Gaon ve R. Hai Gaon, ve aynı zamanda çok sayıda yorumcu ise ona atıfta bulunur.
Farklı yorumlar ile birlikte midraşik yazın içinde ve Babil Talmudu Sukka 52b’de Zekeriya Peygamber’in “ve Rab bana dört sanatkar gösterdi” (Zekeriya 2:3) dediği ayetteki dört sanatkar Maşiah ben David, Maşiah ben Yosef, Eliyahu ve Koen Gadol’dur.
Farklı Midraşim ve bu konudaki yorumların ışığında, yukarıdakilerin ötesine geçen daha kesin bir özet sunmak neredeyse imkansızdır. Bu nedenle, “Maşiah ben Yosef hakkındaki kehanetlerin yorumlarından veya Geonim’in bazılarının açıklamalarından hiçbir kesin bilgi elde edilemeyeceğini” belirten R. Chasdai Crescas’ı alıntılamak ve takip etmek akıllıca olacaktır.