Yahudi Kutsal Kitabı’nı okuduğumuzda, bazı ayetlerin her kişinin kendi suçlarından sorumlu olduğunu söylediğini, bazı ayetlerin ise çocukların babalarının suçlarından sorumlu olduğunu söylediğini görürüz. Görünürdeki bu çelişki nasıl açıklanabilir?
Yasa’nın Tekrarı 24:16
Babalar, oğullar nedeniyle öldürülmeyecek ve oğullar babalar nedeniyle öldürülmeyecek. Herkes kendi günahı sonucu öldürülecektir.
Ezekiel 18:20
Ölecek olan günah işleyen kişidir. Oğul babasının suçundan sorumlu tutulamaz, baba da oğlunun suçundan sorumlu tutulamaz. Doğru kişi doğruluğunun, kötü kişi kötülüğünün karşılığını alacaktır.
2 Krallar 14:6
Ancak Moşe’nin Kitabı’ndaki yasaya uyarak katillerin çocuklarını öldürtmedi. Çünkü Rab, “Ne babalar çocuklarının yerine öldürülecek, ne de çocuklar babalarının yerine. Herkes kendi günahı için öldürülecek” diye buyurmuştu.
Yeremya 31:30
Herkes kendi suçu yüzünden ölecek. Koruk yiyenin dişleri kamaşacak.
Tora’nın prensibi şudur: Masum bir kişi, günahkar bir kişinin günahları için ölemez veya ıstırap çekemez.
Çıkış 34:7
Şefkati binlerce [nesil] için Muhafaza Eden; Günahı, İsyanı ve Hatayı Bağışlayan ve Temizleyen. [Fakat Tanrı, Teşuva yapmayanları] Temizlemez; babaların günahlarını, çocuklar ve torunlar, üçüncü ve dördüncü [nesiller] için hatırda tutar”.
Sayım 14:18
‘Aşem; Öfkesini Geciktiren, Şefkati Bol; Günahı ve İsyanı Bağışlayan ve Temizleyen’dir. [Fakat teşuva yapmayanları] Temizlemez; babaların günahlarını, çocuklar için, üçüncü ve dördüncü [nesiller] için hatırda tutar’.
Bu ilke ise aslen On Emir’den çıkmaktadır:
Çıkış 20:5 şöyle demektedir:
[Bu tanrılara] Eğilme ve onlara ibadet etme. Çünkü Ben – Tanrın Aşem – ödün vermeyen Tanrı’yım. Düşmanlarım söz konusu olduğunda / Ben’den nefret eden, babaların günahlarını çocukları, üçüncü ve dördüncü [nesil torunları] için hatırda tutarım.
İngilizce çeviri:
You shall neither prostrate yourself before them nor worship them, for I, the Lord, your God, am a zealous God, Who visits the iniquity of the fathers upon the sons, upon the third and the fourth generation of those who hate Me,
Çıkış 20:5 ayetinde insanlığa başka tanrılara, putlara tapmaması emredilmektedir. Her türdeki putperestlik, yani Tek Tanrı dışında herhangi bir şeye tapmak yasaklanmıştır. Bu ayeti dikkatli okuyan veya altı çizili olan kısma şu an dikkat etmiş olan herkesin görebileceği gibi; Tanrı, günahları üçüncü ve dördüncü nesil torunları için hatırında tutmasını bir şarta bağlamaktadır: Bu nesillerin Tanrı’nın düşmanları olmaya veya Tanrı’dan nefret etmeye devam etmeleri koşuluna!
Bu açık sonuca ulaşmadan önce biraz geri gidip birkaç soru soralım:
- Dedemin ya da babamın yapmış olduğu kötü davranışlardan dolayı ben niçin sorumlu tutulayım? Sonuçta, bu davranışları onlar yaptı, ben değil!
- Neden üçüncü ve dördüncü nesil? Neden beşinci ve altıncı nesil değil? Eğer dördüncü nesile kadar hatırda tutuyorsa, o halde üçüncü nesil demeye gerek yoktur. Neden üçüncü nesil diyor? Eğer üçüncü nesile kadar hatırda tutuyorsa, neden “ve dördüncü nesil” diyor?
- Hiç kimse bir başkasının günahı için cezalandırılmaz, meğer ki o günahı işlemeye devam etsin! Günahı işlemeye devam etmeleri durumunda ise, üçüncü ve dördüncü nesiller daha fazla cezalandırılırlar. Sayım Kitabı 14.Bölüm’e dönüp, bağlamı içinde okursak göreceğiz ki, Moşe Rabbenu İsraellileri azarlamaktadır, çünkü; günahı işlemeye devam etmektedirler! Dolayısıyla, putperest bir babanın oğlu, puta tapmıyorsa, babasının günahından sorumlu değildir. Örneğin, Kral Hezekiya, babası Ahaz’ın günahlarından sorumlu tutulmamıştır. Ya da Avraam Avinu, babası Terah’ın günahlarından..
- Bir kişi, babasının günahkar veya putperest veya Tanrı’ya karşı isyan içinde olduğunu görür, babasının eylemlerini ve eylemlerinin sonuçlarını gördüğü halde, bu günahı işlemeye devam ederse, babasından daha fazla cezalandırılır. Neden?
Bir kişi, iyiyi kötüden ayıracak, günahlarından sorumlu tutulacağı yaşa geldiğinde, normalde babasının (2.nesil), dedesinin (3.nesil) veya nadiren dedesinin babasının (4.nesil) günahkar davranışlarını görüp, onları taklit veya tekrar edebilir. Belirli yaşa gelip, dedesinin dedesinin (5.nesil) isyankar davranışlarını görüp örnek alması çok nadirdir. Bu nedenle üçüncü ve/veya dördüncü nesiller denmektedir.
Ceza ile sorumluluk, ceza ile bilgi, ceza ile tanıklık doğru orantılıdır. Bilmeden işlenen günah ile bilerek işlenen günahın karşılığı aynı değildir. Kişi, kendinden önceki nesillerin davranışlarını ve bunların sadece yıkım ve beyhudelik getirdiğini görmüş, putperestliklerine tanıklık etmiş ama yine de bu davranışları tekrar etmeye devam etmişse, daha fazla cezalandırılacaktır, çünkü; önünde bulunan örneklere rağmen ders almayı reddetmiştir. Bu nedenle üçüncü ve dördüncü nesiller günahkar yolları görmüş olmasına rağmen, günahkar yollarına devam etmişlerse, Tanrı onları özellikle sorumlu tutacaktır. Dördüncü veya üçüncü nesildeki kişi kendisinden önceki nesillerden ders alma imkanı bulamamış olabilir ama önündeki örneklere sırtını dönen kişinin sorumluluğu daha fazladır, dolayısıyla cezası daha fazla olacaktır. Bir koşulla: Tanrı’dan nefret etmeye devam etmesi şartıyla.
Kişi, günahkar yollarından dönerse, Ezekiel 18.Bölüm’de belirtilmiş olduğu gibi, tamamen affedilecek ve günahları ona hatırlatılmayacaktır:
Kötü kişi işlediği bütün günahlardan döner, buyruklarıma uyar, adil ve doğru olanı yaparsa, kesinlikle yaşayacak, ölmeyecektir. İşlediği günahlardan hiçbiri ona karşı anılmayacaktır. Doğruluğu sayesinde yaşayacaktır. (Ezekiel 18:21-22)
Çünkü Tanrı, tüm insanların günahları nedeniyle ölüme gitmesini değil, doğru yola dönmesini ve yaşamasını ister:
Ben, kötü kişinin ölümünden sevinç duymam, ancak kötü kişinin kötü yollarından dönüp yaşamasından sevinç duyarım. Egemen Rab böyle diyor. (Ezekiel 18:23)
Kutsal Kitabınızı bilin!
Kutsal Kitabınızı bilirseniz, kimse inancınızı ve Tanrı ile olan bağlantınızı çalamaz.