Ezra Kitabı 2. Bölüm ve Nehemya Kitabı 7. Bölüm, Babil’den Yeruşalayim ve Yahuda’ya dönen İsrael’in önemli adamlarını listeler. Ezra ve Nehemya kitapları bu kişilerin bazılarını aile isimleri ile bazılarını ise nereli olduklarına göre listeler. Ezra Kitabı listeyi doğrudan sunarken, Nehemya Kitabı ise sürgünden dönenlerin yazılı olduğu bir liste bulduğunu söyler ve listeyi yazar. Ancak sorun şu ki bu iki liste birbiri ile aynı değildir.

Hazırlamış olduğum karşılaştırma tablosu şöyledir:

[Bu listenin tamamı mobil cihazlarda görünmemektedir. Lütfen, bir bilgisayar aracılığı ile okuyunuz.]

İki liste arasındaki farkı açıklamak için çeşitli çözümler önerilmiştir. Aşağıda sunulan öneriler ve cevaplarım bulunmaktadır.

Çözüm Önerisi 1:

Nehemya, ilk gelenlerden 36 yıl sonra Yeruşalayim’e dönmüştür. Ezra ve Nehemya dönemleri arasında bazı insanlar doğmuş, bazı insanlar ölmüştür, bu nedenle verilen sayılar farklıdır.

Yanlış. Nehemya 7:5’te “Sürgünden ilk dönenlerin soy kütüğünü buldum. İçinde şunlar yazılıydı” demektedir. Nehemya, kendi dönemdeki nüfusun sayımını yapmamakta, yıllar önce ilk gelenlerin listesini açıklamaktadır. Ayrıca ilk göç edenlerin toplam sayısının toplamının aynı sayı; 42,360 olması, toplam doğan-ölen sayısının aynı olmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca, bazı gruplardaki sayının iki listede de aynı olması, doğum ve ölümün o gruplarda hiç olmaması veya eşit sayıda sahip olmasını gerektirir. Bu çok küçük bir olasılıktır.

Çözüm Önerisi 2:

Ezra’nın listesine giren kişilerin bazıları sonradan dönmekten vazgeçmiş veya sonradan başka gruplar katılmıştır. Bu kişiler Nehemya’nın listesine eklenmiş veya çıkarılmıştır.

Yanlış veya eksik. Ezra 2:64 ve  Nehemya 7:66 ilk dönenlerin sayısının toplamını aynı 42,360 olarak vermektedir. Vazgeçenlerin veya sonradan dahil edilenlerin sayısının aynı olması düşük olasılıklıdır.

Çözüm Önerisi 3:

Yazıcı, kopyalama yaparken hata yapmıştır.

Yanlış. Bir yazıcının hatası bir veya iki cümlede olabilirdi ama iki bölüm arasında 16 grupta fark bulunmaktadır. Ezgiciler ile birlikte 17 grupta fark bulunmaktadır. Aradaki fark bir yazıcı hatası olmaktan çok ileridedir. Ayrıca, Tanah’ta Ezra ve Nehemya Kitapları aslında bir bütün kitaptır. Hristiyanlar tarafından daha sonra iki ayrı kitap olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla, yazıcının aynı kitaptaki iki listede 16 farklı satırda yazım hatası yapması mümkün değildir. İlave olarak, bir yazıcının bir defaya mahsus hatasının, dünyadaki her kopyaya bu yanlışı içerecek biçimde dağılması mümkün değildir. Bir kitabın, sadece bir yazıcı tarafından yazılıp, kontrol edilmeden tüm kitapların bir kopyadan tekrar kopyalanması, çoğaltılması mümkün değildi. Çok sayıdaki kopyacı tarafından yazılan kitaplar, mutlaka karşılaştırılıyor, kontrol edildikten sonra okunmaya açık oluyordu.  

Çözüm Önerisi 4:

Ezra’nın sayımı doğru, Nehemya’nın bulduğu liste ise yanlıştır. Nehemya yanlış sayıları içeren listeyi aktarmaktadır. Sonuçta, göç edenlerin toplam sayısı iki listede aynıdır.

Yanlış. Kutsal Kitap’ta içeriğinin yanlış olduğu bilinen bir listenin yer almasının bir sebebi yoktur. Bu listenin yanlış, tutarsız olduğunu gören rabbilerin bu kısmı Kutsal Kitap’a dahil etmemesi gerekirdi.

Çözüm Önerisi 5:

Birçok ünlü Hristiyan savunucunun kitabında yer alan popüler açıklama şudur: Ezra ve Nehemya’nın listeleri arasındaki farklılık aslında daha üst düzeyde bir tutarlılığı gizlemektedir. Ezra, toplamda 29818 kişiyi listeler, Nehemya 31089 kişiyi listeler. Ancak toplamda iki liste de göç edenlerin sayısını 42,360 olarak verir. Ezra’nın, Nehemya’dan fazla sayıda kişiyi verdiği gruplardaki fazla kişinin sayısı 494,  Nehemya’nın, Ezra’dan fazla sayıda kişiyi verdiği gruplardaki fazla kişinin sayısı ise 1765’tir.  Ezra’nın listesindeki sayı olan 29818 ile 1765’i toplarsak, 31583’e ulaşırız. Nehemya’nın listesindeki sayı olan 31089 ile 494’ü toplarsak yine 31583’e ulaşırız. Bu bir tesadüf olamaz. Demek ki gizli ve daha üst düzeyde bir tutarlılık bulunmaktadır.

Yanlış. Bu her zaman geçerlidir. Özel bir durum yoktur. Kesişim kümesine sahip benzer her iki grup listesinde, fark kümesi ile diğer kümenin toplamı daima aynı toplamı verir.

Cevap:

İlk göç edenler, Zerubbabil’in (Şeşbassar) önderliğinde M.Ö. 371’de Yeruşalayim’e dönmüştür. Ezra henüz Babil’dedir ve göç edeceklerin hangi aileden olduklarının tespit edilmesi için bir liste hazırlanmıştır. Listenin hazırlanma amaçlarından biri koenlik görevini yerine getireceklerin ve İsrael soyundan olanların tespit edilmesidir (örneğin bkz. Ezra 2:59-63, Nehemya 7:61-64.) Bu listede yer alan kişiler Yehuda, Binyamin ve Levi oymaklarındandır. Listelerde belirtilmiş olan 29,818 ve 31,089 sayıları bu üç oymağa aittir. Toplam 42,360 sayısına ulaşmak için kalan kişiler diğer oymaklara aittir. İlk liste hazırlanırken dönecek olan kişilerin toplam sayısını belirlemek için sadece sayım yapmak yeterlidir ama bu kişilerin hangi aileden, nereden geldiklerinin kesin olarak tespiti görece zordur, çünkü; kişilerin hangi aileden geldiklerini soy kayıtları ile kanıtlamaları gerekiyordur. Bu kayıtları hatta soylarının İsrael’den olduklarını kanıtlamanın zorluğu Ezra 2:59 ve Nehemya 7:61’de belirtilmiştir. Ezra ve Nehemya’nın bahsettiği iki ayrı listenin var olması, birden fazla sayıda sayımın yapıldığını göstermektedir. Toplam kişi sayısı aynı, ancak kimlerin hangi ailelere dahil edileceği konusundaki kanıt kriterleri kesin değildir. Örneğin, Ezra’nın aktardığı listedeki aile isimleri ile Nehemya’nın aktardığı listedeki aile isimlerinin farklı olması, aynı sayının belirtilip farklı aile isimleri verilmesi, Ezra’nın aktardığı listede Nehemya’nın aktardığı listede bulunmayan aile isminin bulunması, Nehemya’nın aktardığı listede iki ailenin bir arada verilmesi gibi örnekler, birden fazla sayıda yapılan sayımda, listelenen ailelere dahil edilme kanıt kabul kriterlerinin veya kanıtların değiştiğini göstermektedir. Bu nedenlerle aile kayıtları arasında geçişler olmuş ve daha önce kanıtı kabul edilmeyenler (örneğin Ezra 2:59-63, Nehemya 7:61-64) dahil edilmiştir, örneğin: Azgatoğulları. Söz konusu kanıt kriteri değişikliği Ezra 2:62 ve Nehemya 7:64’te görülmektedir.

Peki, neden birden fazla sayıda sayım ve dolayısıyla liste vardır? Ezra, ilk dönüşten 23 yıl sonra (M.Ö. 348) Yeruşalayim’e dönmüştür. Nehemya ilk dönüşten 36 yıl sonra (M.Ö. 335) Yeruşalayim’e dönmüştür. O halde Nehemya’nın Yeruşalayim’de listeyi bulması ile dönüş olayı arasında en az 36 yıl bulunmaktadır. Ezra listeyi hala Babil’deyken aktarmakta, Nehemya ise listeyi Yeruşalayim’de aktarmaktadır. Babil, Yeruşalayim arası ise 4 ay uzaklıktadır (Bkz. Ezra 7:8-9). Bu durum, ilk listenin Babil’de yazıldığını, ikinci listenin ise Yeruşalayim’de yazıldığını ya da Babil’den beraberlerinde getirildiğini gösterir. İkinci liste Yeruşalayim’de hazırlanmışsa, döndüklerinde kendi yurtlarında, Yeruşalayim’de bulunan yeni soy kaydı kanıtları ile liste üzerinde aileler arasında geçiş yapılmış veya daha önce ailelere dahil edilmemiş diğer oymaklardan kabul edilen kişiler söz konu ailelere dahil edilmiştir. Toplam sayı elbette değişmemiştir. İkinci liste de Babil’de hazırlanmış ve göç edenlerin yanında Yeruşalayim’e getirilmişse, Ezra’nın (Hem Ezra hem de Nehemya Kitabı’nın yazarı Ezra’nın [bkz. Bava Batra 15a]) aynı yerde, Babil’de farklı kişiler tarafından hazırlanmış iki farklı listeyi kendi eliyle sunan Ezra’nın ikinci sayımdan haberdar olmaması ve bu sayımdan en az 36 yıl sonra haberdar olduğu anlamına gelir. Bu son derece küçük olasıklıdır. Çünkü, Ezra, Peygamber Yeremya’nın öğrencisi Baruh ben Neriya’nın öğrencisidir ve Yahudi toplumu içerisinde çok önemli bir konuma sahiptir.

Ezra’nın Nehemya’nın bulmuş olduğu listeyi farklılıklarına rağmen kendi eliyle yazmasının nedeni, 8. Bölüm’de kendisi ile birlikte dönenlerin listesini aileleri ile birlikte tekrar aktarmasından görüleceği gibi Yahudi olmayan kişilerle yapılan karışık evlilikler konusunun önemini tekrar tekrar vurgulamaktır. Kanıt: Bakınız Ezra 9:10-15 ve Ezra 10. Bölüm. Babil sürgünü ile birlikte ortaya çıkan en önemli sorunlardan birisi asimilasyondur. Yahudiler’in soylarını kaybetmesi ve karışık evliliklerle yozlaşması en görünür sorunlardan biridir. Bu konuyu tekrar tekrar vurgulamak için karışık evlilik yapanların listesini yine aile listeleri ile birlikte 10. Bölüm’de verir. Sonuç olarak Ezra, kitabını yazarken birçok defa listeler vermektedir, çünkü; kitabının ana konusu karışık evliliklerin önlenmesidir ve bu amaçla ayrıntılı soy kayıtları tutulmalıdır.

Kutsal Kitabınızı bilin!

Kutsal Kitabınızı bilirseniz, kimse inancınızı ve Tanrı ile olan bağlantınızı çalamaz.