Peygamber Nedir?
Bir peygamber Tanrı’dan halka iletmek için bir mesaj alan bir kişidir. Rambam, “Tanrı’nın peygamberlik aracılığı ile insanlık ile iletişim kurmasını” Yahudi inancının 13 İnanç Esası’ndan biri olarak görmektedir.
Bu mesajlarda ne vardır?
Birey olarak peygamberlere iletilen mesajların amacı, varoluş amacını ortaya koymak ya da yaşam yasalarını yasalaştırmak değildir. Bu, Tora’da ve Tanrı’nın Sinay Dağı’nda bize bildirdiği 613 mitzvot’unda (emirler) yer alıyordu. Tanrı, Sinay’daki vahiy ile ilgili mesajı verdikten sonra geriye çekildi, onu çalışmak ve açıklamak için bize bıraktı. Talmud, Tora bilgelerinin Tora yasasındaki bir noktayı tartıştığı ve azınlık görüşünü desteklemek için gökten bir ses duyulduğu vakayı bile ilişkilendirir; ancak bilgeler etkilenmediler ve Tora’nın kendisiyle ilgili kendi ifadelerini aktararak – “Gökyüzünde değil” (Yasanın Tekrarı 30:12) sesi susturdular.
Peygamberliğin amacı, Yahudi toplumunun yönü ya da genel olarak toplumun yönünde düzeltmeler yapmaktır. Bazen bir peygamber, Tanrı’nın hayattaki görevimizde bizi teşvik etmek için neyin geleceğini bilmemiz gerektiğini düşündüğünde, geleceğe dair önceden haber vermeye başlar. Bazen Tanrı’nın bizden beklediği şeylerden uzak durur ve davranışlarımızı uygun hale getirmezsek bunun getirdiği korkunç sonuçları bize hatırlatmak gerekir. Bazen, Tanrı, bir kişiye (örneğin, bir kral gibi eylemleri yaygın bir etkiye sahip olan önemli bir kişiye) özel mesajlar iletmek için bir peygamber kullanmıştır. Bir peygamber aynı zamanda Tora’da yer almayan belirli bir talimatı “yalnızca bir kez” uygulanmak üzere bir emir olarak da iletebilir; bu gibi durumlarda, evrensel bir Tora komutuna aykırı da olsa, bir kereliğine bu talimata uyulmak zorundadır. Bununla birlikte, bir peygamberlik asla yeni bir mitzvayı ya da bir mitzvanın kaldırılmasını içermez; Tanrı ile böyle bir iletişimi olduğunu iddia eden bir peygamber kendinin sahte bir peygamber olduğunu kanıtlar.
Bu gibi, Yeşaya, çabalarımızın doruk noktası ve ödülü olan mesih çağını tanımlaması için gönderilmiştir. Yeremya, Kutsal Tapınağın yokedildiğini önceden bildirmiştir. Yunus, Ninova sakinlerine, kötü yollarından tövbe etmedikçe şehrin yıkılacağını söylemek için Ninova’ya gönderilmiştir. İlyas, Karmel Dağı’ndaki iki boğa ile ilgili ünlü meydan okumasını (Kutsal Tapınağın dışında kurban yapma yasağını geçici olarak ihlal ettiği halde) yapmak için gönderilirken, Samuel, Amalek’e karşı savaş açmak için Tanrı’nın mesajını Kral Saul’a taşımak için gönderilmiştir. Fakat hiçbir peygamber, kendi zihninin ürünü olan hiçbir şeyi söylememiştir. Yalnıcza Tanrı’nın buyruğu uyarınca konuşmuş ve ve davranmıştır.
Bir kişi nasıl bir peygamber olur?
Öncelikle, kişi peygamberliğe layık olmalıdır. Rambam, aşağıdaki kriterleri listeler: bilge olmalıdır, açık ve net bir zihine, kusursuz karaktere sahip olmalıdır, tutkularını ve arzularını tamamen kontrol altında tutan; sakin ve neşeli bir yapıya sahip olmalıdır; kendisi tamamen Tanrı’yı tanımak ve O’na hizmet etmek için adamalı, maddiyatçılık ve yaşamın aşırılıklarından sakınmalıdır.
Bununla birlikte, tüm bunlar peygamberliği getirmez – sadece kişiyi buna layık yapar. Gerçek peygamberlik İlahi seçimle Yukarı’dan gelir. Eski İsrail’deki “peygamberlik okulları”, kapsamlı bir meditasyon ve titiz bir manevi yaşam tarzı ile peygamberlik almak için yardımcı olurken, öğrenci-peygamberler belirli eylemler yoluyla kendisine bir peygamberlik getiremez. Kontrolsüz ESP veya psişik güçler gibi, peygamberlik de kendini aniden, herhangi bir uyarı sinyali veya hazırlık yapılmaksızın gösterecektir. Gerçekleşen şey, Tanrı’nın konuşmak için bir kişiyi seçmesidir – diğer türlü değil.
Peygamberler nasıl doğrulanır?
Öncelikle, kişi yukarıda belirtilen özelliklere sahip kişiler olarak bilinmelidir. Sonra, eğer böyle nitelikte birisi bir peygamberlik aldığını ilan ederse, onun gerçeği söylediğini varsayılır. Ancak onun peygamberliğinin nihai testi şudur: Gerçekleşeceğini söylediği şey gerçekleştiğinde onun bir peygamber olduğunu anlarız; gerçekleşmezse olmadığını anlarız.
Bununla birlikte, bu yalnızca olumlu bir olayın tahmin edilmesi için geçerlidir, çünkü İlahi bir iyilik vaadi bir peygamber aracılığıyla iletildiğinde hiçbir zaman geri çekilmez; ancak peygamberin haber verdiği bir felaket kararı dua ve tövbe yoluyla ortadan kaldırılabilir. Elbette ki sadece geleceği doğru biçimde öngörmek, bir peygamberin özelliklerine sahip olmadan, o kişiyi peygamber yapmaz.
Peygamberlik deneyimini yaşamak nasıl bir şeydir?
Yüksek megawatt’lık bir sinyalin düşük voltajlı bir enstrümana iletilmesi gibi, peygamberlik de genellikle alıcının zihinsel donanımını aşırı yükleyecektir. Peygamberlik deneyimi sıklıkla baygınlık, geçici delilik, istemsiz kas spazmları ve nöbete yol açar. Bazı peygamberler, uykularında sinyalleri, son derece gizemli, bilmece gibi rüyalarda alabiliyor ve uyandıklarında çözebiliyorlardı. Peygamberlerin Hollywood filmlerinde tasvir edildiği gibi Tanrı ile sözlü ya da zihinsel konuşmaları yoktu. Tek istisna, Moşe’ydi, “Rab Musa’yla iki arkadaş gibi yüz yüze konuşurdu” (Çıkış 33:11).
Peygamberliğin ana kuralları nelerdir?
Tora’ın 613 emrinden, az sayısı peygamberlik ile ilgilidir. Bunlar arasında şunlar bulunur:
1) Peygamberin talimatlarına uymak.
2) Tanrı’nın peygamber aracılığı ile ilettiği vaat ve uyarılarıdan şüphe etmemek veya test etmemek.
Ve peygamber için:
3) Tanrı’nın talimatlarını kişisel olarak yerine getirmek (diğer bir deyişle, “vaaz ettiğiniz şeyi uygulamak”).
4) (Yunus’un denediği gibi) peygamberliği bastırmamak.
5) Diğer tanrılar adına peygamberlik etmemek (içerik doğruysa bile).
Peygamberler kimdi?
Yahudi tarihinde binlerce peygamber vardır (ve en azından bir tane de Yahudi olmayan peygamber olan Balam’ı biliyoruz). Bununla birlikte, peygamberlerin ezici çoğunluğu, gönderdikleri zaman ve koşullara özgü mesajlar iletmiştir. Bu nedenle, onların peygamberlikleri sonraki nesiller için kaydedilmemiştir ve isimleri dahi bizim tarafımızdan bilinmemektedir. Bu peygamberlerin çoğu, sıradan vatandaşlardı – öğrenciler, zanaatkarlar, çiftçiler – dürüstlükleri ve maneviyata duyulan hassasiyetleri nedeniyle Tanrı tarafından peygamberlik almak için seçilmişlerdir. Çoğu zaman, kendilerine neyin çarptıklarını bilmiyorlardı, sonradan bunun peygamberlik olduğunu fark etmişlerdir. Bazıları, Yunus gibi, bunun ne olduğunu biliyor olmasına rağmen ondan kaçmaya çalışmıştır (yukarıdaki Tora yasağı).
Talmud, peygamberliği Tanah’da kaydedilen 55 “tarihsel” peygamberi sayar, çünkü bunlar, tüm nesiller için bir mesaj içermektedir. Bunların çoğu sıkça peygamberlikte bulunan ve halkının ömür boyu liderleri haline gelen toplumsal şahsiyetlerdi. Bunlar içinde, Yeşaya, Yeremya, Hezekiel gibi kendi adlarıyla anılan kitaplara sahip olan peygamberlere ilave olarak Amos, Hoşea, Nahum ve diğerleri gibi on iki peygamberin adlarını taşıyan kitaplara sahip 15 peygamber dahildir. Tam zamanlı olarak peygamberlikte bulunmuş olabilen veya bulunmayan diğer 40 kişi, örneğin Natan (Samuel’in Kitapları) ve Ido (Tarihler Kitabı) gibi Tanah’ın değişik yerlerinde bahsedilir. Bunların dışında bilinmeyen kaydedilmemiş peygamberlik deneyimleri de vardı. Kral Saul, bir süre peygamberlikte bulundu, fakat ne söylendiği bilinmemektedir.
Peygamberlik genel olarak bir erkek deneyimine benzemekle birlikte – 55 “tarihsel” peygamberin 48’si erkekti, ancak bunun gerçekteki erkek / kadın peygamberlik oranını yansıtıp yansıtmadığını bilemiyoruz. Yedi büyük kadın peygamber vardır: Sarah (İbrahim’in eşi, tüm Yahudilerin annesi; bu arada Tanrı İbrahim’e “onun peygamberliğinin İbrahim’den üstün olduğunu söylemiştir”), Miriam (Moşe’nin kız kardeşi), Deborah (” Hakimler içindeki tek kadın”), Chana (Samuel’in annesi), Avigayil, Chuldah ve Ester (Purim’deki kahraman).
Bugün peygamberlik devam ediyor mu?
Peygamberlik dönemi yaklaşık 23 yüzyıl önce resmen sona erdi. Son nesil peygamberler, M.Ö. 423 yılında Birinci Kutsal Tapınak yıkılmadan önce peygamberliğe başlayanlardı, ancak bu nesilden bazıları 70 yıllık Babil sürgününden sağ çıktı ve İkinci Tapınak’ın yapımını görecek kadar yaşadı. Bunlardan en ünlüsü Hezekiel, Babil’de peygamberlikte bulundu ve üç peygamber, Hagay, Zekeriya ve Malaki, Babil’den dönüşteki ilk yıllarda halkı yönlendiren “Büyük Meclis” in üyelerindendi. Mordekay ve Ester aynı zamanda, Birinci Tapınağın yıkımına yas tutan ve ikincisinin inşasına tanık olan uzun yaşam süren neslin üyelerindendi. Bu kuşağın ortadan kalkmasıyla birlikte “Peygamberlik İsrail’den ayrıldı.”
Bununla birlikte, “Tanrı insanlık ile peygamberlik vasıtası ile iletişim kurar” ilkesi, Yahudi inancının temelini oluşturmaya devam etmektedir. Ruah Hakodeş (İlahi İlham) olarak da bilinen daha düşük bir peygamberlik biçimi, tüm nesiller boyu dürüst erkekler ve kadınlar olan tzaddikim’in bilgi-yetki sahasında kalır. Geleneğe göre, en büyük peygamberlerden İlyas ölmemiştir ve Maşiah’ın gelmesini müjdeleyecektir. Maşiah’ın kendisi bir peygamberdir ve mesih döneminde peygamberlik evrensel bir olgu haline gelecektir- Peygamber Yoel’in sözleri ile “Ondan sonra bütün insanların üzerine Ruhum’u dökeceğim. Oğullarınız, kızlarınız peygamberlikte bulunacaklar. Yaşlılarınız düşler, Gençleriniz görümler görecek (Yoel 2:28).” Rambam, Yemen’deki Yahudilere yazdığı bir mektupta, “Maşiah döneminden kısa süre önce peygamberliğin Yahudi halkına geri döneceği” geleneğini anlatmaktadır.
Kutsal Kitabınızı bilin! Eğer Kutsal Kitabınızı bilirseniz, hiç kimse Tanrı’ya olan inancınızı ve O’nunla olan bağlantınızı çalamayacaktır.